“थोडं ‘आ’ भारनियमन करूया” हा लेख प्रसिद्ध लेखिका मंगला गोडबोले यांनी लिहिला असून, तो विनोदी आणि विचार करायला लावणारा आहे. या लेखामध्ये लेखिकेने आभार मानण्याच्या अतिरेकावर भाष्य केले आहे. कोणत्याही गोष्टीचा अतिरेक केला तर त्याचे हास्यास्पद परिणाम होतात. पूर्वी आभार मानणे हा शिष्टाचार मानला जात असे, परंतु आजकाल “थँक्यू” आणि “धन्यवाद” या शब्दांचा इतका जास्त वापर केला जातो की त्यांचा अर्थच उरलेला नाही.
१. आभार मानण्याचा अतिरेक आणि त्याची उदाहरणे
लेखिकेच्या मते, समाजात आभार मानण्याची संस्कृती इतकी वाढली आहे की, लहान मुलांनाही लहानपणापासून ‘थँक्यू’ आणि ‘सॉरी’ म्हणायला शिकवले जाते.
- लहान मुलाला चॉकलेट दिले तरी तो “थँक्यू” म्हणतो.
- कोणी वस्तू उचलून दिली तरी “थँक्यू”.
- कोणाची छोटीशीही मदत घेतली, तरी “थँक्यू”.
🟢 ही सवय वाईट नाही, पण आभार मानण्याच्या अतिरेकामुळे त्याचा अर्थ हरवतो.
📌 हास्यास्पद उदाहरणे:लेखिकेने काही विनोदी आणि उपरोधिक उदाहरणे दिली आहेत, ज्यामुळे आभार मानण्याचा अतिरेक हास्यास्पद वाटतो.
- लग्नाच्या स्वागत समारंभात नवरदेवाला मित्राने “थँक्स फॉर मेरिंग हं!” (लग्न केल्याबद्दल धन्यवाद!) असे म्हटले.
- बँकेत कारकुनाने बरोबर १०० नोटा मोजून दिल्या, म्हणून त्याच्या सत्काराचा विचार केला पाहिजे का?
- डॉक्टरांनी ऑपरेशन व्यवस्थित केले म्हणून त्यांना आभार मानले, पण डॉक्टर गोंधळले कारण त्यांच्यासाठी हे एक दैनंदिन काम होते.
- प्लंबरने वेळेवर काम पूर्ण केले म्हणून त्याचा सत्कार करायचा का?
🟢 ही उदाहरणे दाखवतात की, जेव्हा आभार मानण्याचा अतिरेक होतो, तेव्हा तो औपचारिक आणि नकली वाटतो.
२. माध्यमांमधील (टीव्ही, रेडिओ) आभार मानण्याचा अतिरेक
📌 आकाशवाणी आणि दूरदर्शनवरील कार्यक्रमांमध्येही आभार मानण्याची अतिशयोक्ती दिसून येते.
- रेडिओवरील कार्यक्रम सुरू होण्याआधी आणि संपल्यानंतर श्रोत्यांचे सतत आभार मानले जातात.
- दूरदर्शनवरील कार्यक्रमांमध्ये कलाकार, संचालक, तंत्रज्ञ, प्रेक्षक, स्पॉन्सर, अगदी सर्वांचे सतत आभार मानले जातात.
- काहीवेळा चॅनेलने एकदाच मोठ्या अक्षरात “सर्वांचे आभार” लिहून विषय संपवावा असे वाटते.
🟢 लेखिकेच्या मते, आभार मानण्याचा हा प्रकार केवळ औपचारिकतेसाठी होतो आणि त्यामुळे त्यामागची खरी भावना हरवते.
३. भारतीय आणि पाश्चात्य संस्कृतीतील आभार मानण्याचा फरक
📌 पाश्चात्य देशांमध्ये (जसे अमेरिका, युरोप) लोक ‘थँक्यू’, ‘सॉरी’ यांचा वापर खूप करतात.📌 भारतीय संस्कृतीत आभार मानण्यापेक्षा कृतीतून कृतज्ञता व्यक्त केली जाते.
उदाहरणे:
- भारतीय संस्कृतीत गुरू, वडीलधारी मंडळी यांना आदर म्हणून त्यांचे पाय धरले जातात.
- आपल्या कुटुंबासाठी सेवा करणे, आपल्या मित्राला वेळ देणे, संकटात मदत करणे, ही खरी कृतज्ञता असते.
- मित्राने मदत केली आणि आपण फक्त “थँक्यू” म्हणतो, तर नाते औपचारिक वाटते. पण आपण त्याला कधी तरी मदतीसाठी पुढे येतो, तर ती खरी कृतज्ञता ठरते.
🟢 लेखिकेच्या मते, केवळ शब्दांत आभार मानण्यापेक्षा आपल्या कृतीतून प्रेम आणि कृतज्ञता व्यक्त करणे अधिक महत्त्वाचे आहे.
४. लेखिकेचा संदेश – “आभार मानताना संतुलन ठेवा”
📌 मनापासून आभार मानले तर ते अधिक प्रभावी ठरतात.
📌 फक्त शब्दांनी आभार मानण्यापेक्षा कृतीतून कृतज्ञता व्यक्त करणे अधिक योग्य.
📌 अति आभार मानल्याने त्याचा अर्थच हरवतो.
📌 खऱ्या भावना शब्दांपेक्षा कृतीतून अधिक स्पष्ट होतात.
📌 आभार मानताना औपचारिकता टाळा आणि तो मनापासून असावा.
Leave a Reply