क्षेत्रभेट
स्वाध्याय
थोडक्यात उत्तरे द्या:
(अ) तुम्ही केलेल्या क्षेत्रभेटीचा अहवाल तयार करा.
उत्तर:
आमच्या शाळेने नळदुर्ग ते अलिबाग अशी क्षेत्रभेट आयोजित केली होती. या क्षेत्रभेटीत आम्ही भूरचना, हवामान, मृदा, शेती, मानवी वस्ती आणि ऐतिहासिक स्थळे यांचे निरीक्षण केले.
- पहिला दिवस: आम्ही सोलापूर शहर पाहिले, तेथे मोठ्या इमारती, मॉल्स आणि उद्योग पाहायला मिळाले.
- सिंहगड किल्ल्यावर आम्ही नैसर्गिक जलस्रोत, ऐतिहासिक तटबंदी आणि हवामानाचा अनुभव घेतला.
- अलिबागला पोहोचल्यावर आम्ही कुलाबा किल्ला, समुद्रकिनारा आणि किनारी व्यवसाय यांचा अभ्यास केला.
ही क्षेत्रभेट खूप ज्ञानवर्धक आणि रोमांचक होती.
(आ) कारखान्यास भेट देण्यासाठी प्रश्नावली तयार करा.
उत्तर:
कारखान्याला भेट देताना खालील प्रश्न विचारले जाऊ शकतात:
- तुमच्या कारखान्यात कोणत्या वस्तूंचे उत्पादन होते?
- कच्चा माल कोठून आणला जातो?
- उत्पादन प्रक्रियेत कोणती यंत्रे वापरली जातात?
- उत्पादनासाठी किती वेळ लागतो?
- कारखान्यात किती लोक काम करतात?
- उत्पादनाची विक्री कोणत्या बाजारपेठेत केली जाते?
- कारखान्यात पर्यावरण संरक्षणासाठी कोणते उपाय केले जातात?
- कारखान्यात काम करणाऱ्या कामगारांचे वेतन आणि सुविधा कोणत्या आहेत?
- कच्च्या मालावर प्रक्रिया कशी केली जाते?
- कारखान्याच्या भविष्यातील विस्तार योजना काय आहेत?
(इ) क्षेत्रभेटीदरम्यान कचऱ्याचे व्यवस्थापन कसे कराल?
उत्तर:
- स्वच्छता राखणे: प्रवासादरम्यान कचरा रस्त्यावर न टाकता डस्टबिनमध्ये टाकू.
- कचऱ्याचे वर्गीकरण: ओला आणि सुका कचरा वेगळा करू.
- पुनर्वापर: शक्य तितक्या वस्तू पुनर्वापरासाठी वापरू (प्लास्टिक बाटल्या, कागद).
- कचऱ्याचे पुनर्नवीनीकरण: निसर्गात सहज विघटन न होणाऱ्या वस्तू वेगळी ठेऊ.
- इतरांना जागरूक करणे: स्थानिक लोक आणि सहप्रवाशांना कचरा व्यवस्थापनाचे महत्त्व समजावून सांगू.
(ई) क्षेत्रभेटीसाठी तुम्ही कोणते साहित्य घ्याल?
उत्तर:
क्षेत्रभेटीसाठी आम्ही खालील साहित्य घेऊ:
- ओळखपत्र आणि आवश्यक कागदपत्रे
- नकाशे आणि दिशा दर्शक साधने
- वही, पेन आणि कॅमेरा
- हवामानानुसार आवश्यक कपडे
- अन्न आणि पाण्याची व्यवस्था
- प्राथमिक उपचार पेटी
(उ) क्षेत्रभेटीची आवश्यकता स्पष्ट करा.
उत्तर:
क्षेत्रभेटीमुळे विद्यार्थी प्रत्यक्ष अनुभव आणि निरीक्षणातून शिकू शकतात. पुस्तकातील माहितीच्या आधारे संकल्पना स्पष्ट होतात आणि वास्तव परिस्थितीचा अभ्यास करता येतो.
- भौगोलिक घटकांचा प्रत्यक्ष अभ्यास – नद्यांचे उगमस्थान, पर्वत, शेती, हवामान यांची माहिती मिळते.
- सामाजिक आणि आर्थिक अभ्यास – मानवी वस्ती, व्यवसाय, पर्यटन यांचे निरीक्षण करता येते.
- संशोधन आणि अहवाल लेखन – माहिती गोळा करून अहवाल तयार करण्याचे कौशल्य वाढते.
- पर्यावरण संरक्षणाची जाणीव – स्वच्छता आणि नैसर्गिक साधनसंपत्तीचे महत्त्व समजते.
- संस्कृती आणि वारसा यांचा अभ्यास – ऐतिहासिक स्थळे पाहून इतिहासाची जाणीव होते.
Leave a Reply