भूगोल Important Questions Class 10 Chapter 9 Bhugol Maharashtra Board Marathi Medium

पर्यटन, वाहतूक आणि संदेशवहन

लहान प्रश्न

1. ब्राझीलमधील पर्यटकांना आकर्षित करणारी प्रमुख ठिकाणे कोणती आहेत?

• पांढऱ्या वाळूचे समुद्रकिनारे, अमेझॉन अरण्ये, निसर्गरम्य बेटे आणि ब्राझीलिया शहर.

2. भारत आणि ब्राझीलमध्ये कोणता पर्यटन प्रकार अधिक लोकप्रिय आहे?

• भारतात सांस्कृतिक आणि धार्मिक पर्यटन, तर ब्राझीलमध्ये निसर्गपर्यटन अधिक लोकप्रिय आहे.

3. ब्राझीलमध्ये पर्यावरणपूरक पर्यटन का महत्त्वाचे आहे?

• घनदाट अरण्ये आणि जैवविविधतेच्या संरक्षणासाठी पर्यावरणपूरक पर्यटन महत्त्वाचे आहे.

4. ब्राझीलमध्ये सर्वात जास्त वापरले जाणारे वाहतूक साधन कोणते आहे?

• रस्ते वाहतूक सर्वाधिक प्रमाणात वापरली जाते.

5. भारताच्या कोणत्या भागात लोहमार्गांचे घनतेने जाळे आहे?

• उत्तर भारतीय मैदानांमध्ये लोहमार्गांचे जाळे घनतेने आहे.

6. अमेझॉन नदीतून होणाऱ्या वाहतुकीचा काय उपयोग होतो?

• स्थानिक रहिवासी आणि व्यापारासाठी जलवाहतुकीचा उपयोग होतो.

7. भारतातील कोणता महामार्ग देशातील चार प्रमुख शहरांना जोडतो?

• सुवर्ण चतुर्भुज महामार्ग दिल्ली, मुंबई, चेन्नई आणि कोलकाता जोडतो.

8. भारताच्या कोणत्या भागात वाहतूक सुविधा तुलनेत कमी आहेत?

• ईशान्य भारत आणि राजस्थानच्या काही भागात वाहतूक सुविधा कमी आहेत.

9. ब्राझीलमध्ये जलवाहतूक का कमी प्रमाणात आहे?

• घनदाट अरण्ये आणि दलदलयुक्त जमीन यामुळे जलवाहतूक मर्यादित आहे.

10. भारतातील संदेशवहन क्षेत्राचा वेगाने विकास का झाला?

• इंटरनेट, मोबाइल तंत्रज्ञान आणि डिजिटल क्रांतीमुळे विकास वेगाने झाला.

11. भारतातील प्रमाणवेळ कोणत्या रेखांशावर ठरवली आहे?

• ८२°३०’ पूर्व रेखांश हा भारतीय प्रमाणवेळेसाठी निश्चित केला आहे.

12. ब्राझीलमध्ये हवाई वाहतूक तुलनेने कमी का आहे?

• मोठे भौगोलिक विस्तार आणि लोकसंख्येची सघनता कमी असल्यामुळे.

13. आंतरराष्ट्रीय व्यापारासाठी भारत कोणत्या वाहतुकीवर अवलंबून आहे?

• भारत आंतरराष्ट्रीय व्यापारासाठी मुख्यतः सागरी वाहतुकीवर अवलंबून आहे.

14. ब्राझीलमध्ये संदेशवहन क्षेत्रात कोणत्या सुविधा उपलब्ध आहेत?

• इंटरनेट, मोबाईल सेवा, दूरदर्शन आणि आकाशवाणी प्रगत स्वरूपात उपलब्ध आहेत.

15. ब्राझील आणि भारताच्या प्रमाणवेळेत किती तासांचा फरक आहे?

• भारताची वेळ ब्राझीलच्या तुलनेत ८ तास ३० मिनिटांनी पुढे आहे.

लांब प्रश्न

1. ब्राझीलमध्ये पर्यटन व्यवसाय महत्त्वाचा का आहे?

• ब्राझीलमध्ये निसर्गरम्य समुद्रकिनारे, अमेझॉन जंगल आणि ऐतिहासिक स्थळे असल्याने पर्यटन व्यवसाय मोठ्या प्रमाणावर वाढला आहे. तसेच, पर्यटनामुळे आर्थिक वाढ होते आणि स्थानिक लोकांना रोजगाराच्या संधी मिळतात.

2. भारताच्या पर्यटन उद्योगाला चालना कशी मिळाली?

• ऐतिहासिक, धार्मिक, वैद्यकीय आणि साहसी पर्यटनामुळे भारताचा पर्यटन व्यवसाय वेगाने वाढला आहे. याशिवाय, सरकारच्या विविध योजनांमुळे आणि वाहतूक सुविधांच्या विकासामुळे पर्यटकांची संख्या वाढत आहे.

3. ब्राझीलमध्ये वाहतुकीची कोणती साधने विकसित झाली आहेत?

• ब्राझीलमध्ये रस्ते वाहतूक अधिक विकसित असून, रेल्वे आणि जलवाहतूक तुलनेने कमी प्रमाणात वापरली जाते. तसेच, अमेझॉन नदीत जलवाहतूक मोठ्या प्रमाणावर चालते आणि प्रमुख शहरांमध्ये हवाई वाहतूक मोठ्या प्रमाणात विकसित झाली आहे.

4. भारतातील वाहतूक व्यवस्थेचे वैशिष्ट्य काय आहे?

• भारतात रस्ते, रेल्वे, जलमार्ग आणि हवाई वाहतूक अत्यंत विकसित असून, देशाच्या वेगवान विकासासाठी महत्त्वाची भूमिका बजावते. सुवर्ण चतुर्भुज महामार्ग, विस्तृत रेल्वे नेटवर्क आणि आंतरराष्ट्रीय हवाई सेवा यामुळे प्रवास सोपा आणि वेगवान झाला आहे.

5. भारतातील लोहमार्ग आणि जलवाहतुकीत काय फरक आहे?

• लोहमार्गांचा वापर मोठ्या प्रमाणात प्रवासी व मालवाहतुकीसाठी होतो, तर जलवाहतूक मुख्यतः नद्या आणि बंदरांवर अवलंबून आहे. रेल्वे वाहतूक जलवाहतुकीपेक्षा वेगवान आणि अधिक प्रभावी आहे, तर जलवाहतूक तुलनेने स्वस्त आहे.

6. ब्राझीलमधील संदेशवहन कोणत्या अडचणींना सामोरे जाते?

• ब्राझीलच्या उत्तर आणि वायव्य भागात घनदाट अरण्यांमुळे दूरसंचार सुविधांचा विस्तार मर्यादित आहे. तसेच, विस्तीर्ण प्रदेश आणि कमी लोकसंख्येमुळे इंटरनेट आणि मोबाइल नेटवर्कची उपलब्धता कमी आहे.

7. पर्यटन व्यवसायाला वाहतुकीची गरज का असते?

• चांगल्या वाहतूक सुविधांमुळे पर्यटक सहजपणे पर्यटन स्थळांना भेट देऊ शकतात, त्यामुळे पर्यटन उद्योगाचा विकास होतो. जर वाहतूक साधने उत्तम असतील, तर अधिकाधिक पर्यटक विविध भागांमध्ये प्रवास करण्यास प्रोत्साहित होतात.

8. भारतातील संदेशवहन क्षेत्राचा विकास कसा झाला आहे?

• भारतात इंटरनेट, मोबाइल नेटवर्क आणि उपग्रह तंत्रज्ञानामुळे संदेशवहन प्रणाली वेगाने विकसित झाली आहे. ISRO च्या उपग्रह तंत्रज्ञानामुळे भारतात दूरसंचार व माहिती तंत्रज्ञान क्षेत्रात मोठी प्रगती झाली आहे.