भाषाभ्यास:
1. उचितं पर्यायं चिनुत। ( योग्य पर्याय निवडा:)
अ. पत्रवाहक: किं पठित्वा पत्रं वितरति ?
1. देवनागरीलिपीम्
2. कन्नडलिपीम्
3. आङ्ग्लभाषाम्
4. सङ्केतक्रमाङ्कम्
उत्तरम् :
4. सङ्केतक्रमाङ्कम्
मराठी अनुवाद:
1. योग्य पर्याय निवडा:
अ. पत्रवाहक काय वाचून पत्र वितरित करतो?
देवनागरी लिपी
कन्नड लिपी
इंग्रजी भाषा
संकेत क्रमांक (PIN कोड)
उत्तर: ४. संकेत क्रमांक (PIN कोड)
आ. पिन्कोक्रमाङ्कः अत्र न आवश्यकः।
1. रुग्णालये
2. सद्यस्क-क्रयणे
3. ATM शाखा-अन्वेषणे
4. पुस्तकपठने
उत्तरम् :
4. पुस्तकपठने
मराठी अनुवाद:
आ. पिन कोड क्रमांक इथे आवश्यक नाही.
रुग्णालयात
ताज्या खरेदीसाठी
ATM शाखा शोधण्यासाठी
पुस्तक वाचनासाठी
उत्तर: ४. पुस्तक वाचनासाठी
इ. पिनकोड्-प्रणालिः केन समारब्धा ?
1. इन्दिरामहोदयया
2. गान्धीमहोदयेन
3. प्रधानमन्त्रिणा
4. वेलणकरमहोदयेन
उत्तरम् :
4. वेलणकरमहोदयेन
मराठी अनुवाद:
इ. पिन कोड प्रणाली कोणी सुरू केली?
इंदिरा गांधींनी
गांधीजींनी
पंतप्रधानांनी
वेलणकर सरांनी
उत्तर: ४. वेलणकर सरांनी
ई. पिनकोड्क्रमाङ्के कति सङ्ख्या: ?
6
4
3
2
उत्तरम् :
6
मराठी अनुवाद:
ई. पिन कोडमध्ये किती अंक असतात?
६
४
३
२
उत्तर: ६
2. वेलणकरमहोदयस्य कार्यवैशिष्ट्यानि माध्यमभाषया लिखत।
उत्तरम् :
‘पिनकोड् प्रवर्तकः, महान् संस्कृतज्ञः’ या पाठात पत्रव्यवहार बिनचूक होण्यासाठी आवश्यक अशा पिन-कोड् प्रणालीविषयी माहिती मिळते. श्रीराम भिकाजी वेलणकर हे कलकत्ता पत्रविभागाचे संचालक म्हणून कार्यरत होते. त्यांच्याकडे एक सैनिक एक समस्या घेऊन आला.
त्याला आपल्या आई-वडिलांच्या तब्येतीविषयी माहिती कळत नव्हती कारण तो अरुणाचल प्रदेशात राहत होता व त्याचे आई – वडील केरळमध्ये, केरळहून अरुणाचलला पत्र पोहोचण्यास एक महिन्याहून अधिक काळ लागत असे. त्याची समस्या ऐकून वेलणकर महोदयांनी त्याची दखल घेतली व विचार सुरु केला.
त्यांनी सर्वप्रथम पत्रवाटप कार्यातील नेमकी समस्या जाणून घेतली. लिखाणातील संदिग्धतेमुळे समस्या निर्माण होते हे लक्षात घेऊन त्यांनी अंकाधारित पिनकोड पद्धत निर्माण केली. त्यासाठी त्यांनी देशाचे आठ भाग करून त्यांना राज्यनिहाय क्रमांक दिले.
अशाप्रकारे सहा अंकांचा स्थानसंकेतांक असणारी पिनकोड पद्धत त्यांनी भारतात सुरु केली. वेलणकर महोदय गणितज्ञ असल्यामुळे पत्रविभागातील कार्यातसुद्धा त्यांनी त्यांच्या गणित ज्ञानाचा कौशल्याने वापर केला. ते आपल्या कार्याशी प्रामाणिक व कर्तव्यदक्ष होते.
In the lesson ‘पिनकोड् प्रवर्तकः, महान संस्कृतज्ञ’ we get to know about a great mathematician and a dedicated sanskrit scholar Mr. Velankar who invented PIN Code System. Mr. Velankar was director of Kolkata post office.
Once a soldier came to him and told that he was facing a problem in getting information regarding his parents’ health as it used to take more than a month for a letter to reach Kerala from Arunachal Pradesh.
Hearing his problem Mr. Velankar immediately started to think about the solution. He first tried to analyse the reasons behind the problem. He realised that due to bad handwriting, incomplete address etc. such problems arise.
He then divided the country in eight and numbered these divisions based on the states. This number has six-digits. This sixdigit number is PIN code. He was a very efficient post office director and was very devoted to his work.
3. एकवाक्येन उत्तरत।
अ. वेलणकरमहोदयस्य कः प्रियः विषयः ?
उत्तरम् : वेलणकरमहोदयस्य सङ्गीतं प्रिय: विषयः।
आ. वेलणकरमहोदयः के वाद्ये वादयति स्म ?
उत्तरम् : वेलणकरमहोदयः व्हायोलिन तबला च इति वाद्ये वादयति स्म।
इ. वेलणकरमहोदयेन रचितः सङ्गीतविषयकः ग्रन्थः कः ?
उत्तरम् : वेलणकरमहोदयः रचितः सङ्गीतविषयक: ग्रन्च: गीतगीर्वाणम्।
ई.पिनकोड्प्रणालिनिमित्तं वेलणकरमहोदयेन देशस्य कति विभागाः कृताः ?
उत्तरम् : पिनकोप्रणालिनिमित्तं वेलणकरमहोदयेन देशस्य अष्ट विभागा: कृताः ।
उ. वेलणकरमहोदयः कस्य विभागस्य निर्देशकः आसीत् ?
उत्तरम् : वेलणकरमहोदयः डाकतारविभागस्य निर्देशकः आसीत्।
ऊ.वेलणकरमहोदयस्य अभिमतः साहित्यप्रकार: कः?
उत्तरम् : वेलणकरमहोदयस्य अभिमतः साहित्यप्रकार: नाट्यलेखनम्।
मराठी अनुवाद:
अ. वेलणकर सरांचा प्रिय विषय कोणता होता?
उत्तर: वेलणकर सरांना संगीत प्रिय होते.
आ. वेलणकर सर कोणती वाद्ये वाजवायचे?
उत्तर: वेलणकर सर व्हायोलिन आणि तबला वाजवायचे.
इ. वेलणकर सरांनी लिहिलेला संगीत विषयक ग्रंथ कोणता?
उत्तर: गीतगीर्वाणम्
ई. पिन कोड प्रणालीसाठी त्यांनी देशाचे किती विभाग केले?
उत्तर: ८ विभाग
उ. वेलणकर सर कोणत्या विभागाचे संचालक होते?
उत्तर: डाक विभागाचे
ऊ. वेलणकर सरांना कोणता साहित्य प्रकार प्रिय होता?
उत्तर: नाट्यलेखन
5. विशेषणानि अन्विष्य लिखत।
अ. ………………. प्रणालिः।
आ. …………… सैनिकः ।
इ. ………………. भाषाः।
ई. ………………. हस्ताक्षरम् ।
ए. ………………. विषयः।
ऐ. ………………. रचनाः।
उत्तरम् :
आ. दुःखितः, केरलं प्रदेशीयः
इ. भिन्ना:
ई. दुबोधम्
ए. प्रियः
ऐ. विविधाः
अन्विष्यत लिखत च।
“एता: सङ्ख्याः किं निर्देशन्ति?”(या संख्या काय दर्शवतात?)
उत्तर:
ही संख्या PIN कोड (पिन कोड) निर्देश करते.
भारतातील पिन कोड ६ अंकी असतो:
- पहिला अंक: क्षेत्र (झोन)
- दुसरा अंक: उप-झोन
- तिसरा अंक: जिल्हा किंवा विभाग
- शेवटचे ३ अंक: स्थानिक पोस्ट ऑफिस
दिलेला पिन कोड: ४०००७९
- ४ = पश्चिम क्षेत्र (जसे महाराष्ट्र)
- ० = उप-झोन
- ० = विभाग
- ०७९ = स्थानिक पोस्ट ऑफिस (मुंबईमधील एखादे)
प्रश्न २: विविधदेशेषु अपि पत्रसङ्केताङ्कप्रणालीः वर्तते वा ?
(इतर देशांमध्येही पोस्टल कोड प्रणाली असते का?)
उत्तर:
हो, इतर देशांमध्येही पिन कोडसारखी प्रणाली अस्तित्वात आहे.
उदाहरणार्थ:
- अमेरिका – ZIP कोड
- ब्रिटन – Postal Code
- कॅनडा – Postal Code
Leave a Reply