हा पाठ “पितृभक्तः नचिकेता:” या नावाने नचिकेत या मुलाच्या कथेवर आहे, जी कठोपनिषदातून आली आहे. वाजश्रवा नावाचा ब्राह्मणाने विश्‍वजित्-यज्ञ केला आणि दक्षिणेसाठी वृद्ध, दुध न देणाऱ्या गायी दिल्या, जे चुकीचे होते. हे पाहून नचिकेताला वाटले की पित्याला नरकाची शिक्षा होईल. त्याने पित्याला विचारले, “तुम्हाला सर्वात प्रिय काय?” पिता रागाने म्हणाले, “मी तुला यमाला देतो!” नचिकेताने पित्याची आज्ञा मानली आणि यमपुरात गेला. तिथे तीन दिवस उपाशी यमाची वाट पाहिली. चवथ्या दिवशी यम आला आणि त्याने नचिकेताला तीन वर मागायला सांगितले. नचिकेताने पहिला वर पित्याचा राग शांत होावा, दुसरा अग्निविद्या आणि तिसरा आत्मज्ञान मागितले. यमाने पहिले दोन वर दिले, पण तिसऱ्या वरासाठी तो आश्चर्यचकित झाला आणि नचिकेताला इतर गोष्टी ऑफर केल्या. पण नचिकेताने आपला निर्णय बदलला नाही, म्हणून यमाने त्याला आत्मज्ञान दिले. ही कथा नचिकेताच्या पितृभक्ती, धैर्य आणि ज्ञानाची शिकवण देते.
Leave a Reply