राज्यशास्त्र Important Questions Class 9 Chapter 6 Rajyashastra Maharashtra Board Marathi Medium

आंतरराष्ट्रीय समस्या

लहान प्रश्न

1. आंतरराष्ट्रीय समस्या म्हणजे काय?
उत्तर: ज्या समस्या एका देशापुरत्या मर्यादित नसून अनेक देशांना प्रभावित करतात त्यांना आंतरराष्ट्रीय समस्या म्हणतात.

2. मानवी हक्क म्हणजे काय?
उत्तर: माणसाला जन्मतःच मिळणारे आणि सन्मानाने जगण्यासाठी आवश्यक असलेले हक्क म्हणजे मानवी हक्क.

3. संयुक्त राष्ट्रांनी मानवी हक्कांचा जाहीरनामा कधी स्वीकारला?
उत्तर: १० डिसेंबर १९४८ रोजी संयुक्त राष्ट्रांनी हा जाहीरनामा स्वीकारला.

4. दहशतवाद म्हणजे काय?
उत्तर: राजकीय उद्दिष्ट साध्य करण्यासाठी हिंसा व भीतीचा वापर करून समाजात दहशत पसरवणे म्हणजे दहशतवाद.

5. पर्यावरणीय समस्या का निर्माण होतात?
उत्तर: वाढते औद्योगिकीकरण, वनीकरणाचा अभाव आणि प्रदूषण यामुळे पर्यावरणीय समस्या निर्माण होतात.

6. निर्वासित म्हणजे कोण?
उत्तर: जे लोक जबरदस्तीने किंवा संकटामुळे आपल्या देशाबाहेर जाऊन दुसऱ्या देशात आश्रय घेतात त्यांना निर्वासित म्हणतात.

7. पर्यावरणीय संरक्षणासाठी पहिली आंतरराष्ट्रीय परिषद कुठे झाली?
उत्तर: १९७२ मध्ये स्टॉकहोम येथे पहिली आंतरराष्ट्रीय पर्यावरण परिषद झाली.

8. भारताच्या संविधानात मानवी हक्कांना काय स्थान दिले आहे?
उत्तर: भारतीय संविधानाने मानवी हक्कांना मूलभूत हक्क म्हणून स्थान दिले आहे.

9. वसुंधरा दिन कधी साजरा केला जातो?
उत्तर: २२ एप्रिल रोजी वसुंधरा दिन साजरा केला जातो.

10. क्योटो कराराचा उद्देश काय होता?
उत्तर: हवामान बदल रोखण्यासाठी आणि प्रदूषण कमी करण्यासाठी क्योटो करार करण्यात आला.

लांब प्रश्न

1. मानवी हक्कांची गरज व त्यांचे महत्त्व स्पष्ट करा.
उत्तर: मानवी हक्क प्रत्येक व्यक्तीला स्वातंत्र्य, सन्मान आणि सुरक्षित जीवन जगण्यासाठी महत्त्वाचे असतात. ते लोकशाही व्यवस्थेचा आधार असून, सरकारने त्यांचे संरक्षण करणे आवश्यक आहे. शिक्षण, आरोग्य, अन्न, आणि समानतेसारखे हक्क सर्वांना मिळणे गरजेचे आहे.

2. पर्यावरणीय ऱ्हास म्हणजे काय? त्याची कारणे सांगवा.
उत्तर: पर्यावरणाचा समतोल बिघडून त्यात नकारात्मक बदल होणे म्हणजे पर्यावरणीय ऱ्हास. याची प्रमुख कारणे म्हणजे जंगलतोड, औद्योगिक प्रदूषण, प्लास्टिकचा अति वापर आणि हवामान बदल.

3. दहशतवादामुळे होणारे परिणाम कोणते?
उत्तर: दहशतवादामुळे देशाची सुरक्षा धोक्यात येते, नागरिकांमध्ये भीती निर्माण होते, आणि अर्थव्यवस्थेवर वाईट परिणाम होतो. अनेक निष्पाप लोक मृत्युमुखी पडतात आणि सामाजिक अस्थिरता वाढते.

4. संयुक्त राष्ट्रसंघाने पर्यावरण संरक्षणासाठी कोणते उपाय केले?
उत्तर: १९७२ मध्ये स्टॉकहोम परिषद, १९९२ मध्ये रिओ परिषद आणि २०१५ मध्ये पॅरिस हवामान करार संयुक्त राष्ट्रांनी आयोजित केले. त्यात पर्यावरणीय धोके कमी करण्यासाठी जागतिक सहकार्याचे महत्त्व पटवून देण्यात आले.

5. निर्वासितांचे जीवन कोणत्या अडचणींनी भरलेले असते?
उत्तर: निर्वासितांना आपला देश सोडावा लागतो, त्यांना अन्न, निवारा आणि रोजगार मिळणे कठीण होते. नवीन देशात त्यांना भाषेची, संस्कृतीची अडचण येते आणि त्यांच्यामुळे स्थानिक नागरिकांमध्ये असंतोष निर्माण होतो.

6. भारताने मानवी हक्कांच्या संरक्षणासाठी कोणते पाऊल उचलले?
उत्तर: भारताने संविधानात मूलभूत हक्कांचा समावेश केला. १९९३ मध्ये ‘मानवी हक्क संरक्षण कायदा’ केला आणि ‘राष्ट्रीय मानवी हक्क आयोग’ स्थापन केला, जो नागरिकांच्या हक्कांचे संरक्षण करतो.

7. पर्यावरणीय समस्या जागतिक स्वरूप कशा प्राप्त करतात?
उत्तर: पर्यावरणीय समस्या उदा. हवामान बदल, वायुप्रदूषण, आणि जलप्रदूषण यांचा परिणाम फक्त एका देशावर होत नाही, तर संपूर्ण जगावर होतो. त्यामुळे त्यावर उपाय करण्यासाठी आंतरराष्ट्रीय सहकार्य गरजेचे आहे.

8. शाश्वत विकास म्हणजे काय? त्याचे महत्त्व काय?
उत्तर: नैसर्गिक साधनसंपत्तीचा संतुलित वापर करून भविष्यातील पिढ्यांसाठी त्यांचे संरक्षण करणे म्हणजे शाश्वत विकास. यामुळे पर्यावरणाचे संरक्षण होते आणि दीर्घकालीन प्रगती साधता येते.

9. पॅरिस हवामान परिषदेत कोणते मुद्दे मांडले गेले?
उत्तर: तापमानवाढीवर नियंत्रण ठेवणे, कार्बन उत्सर्जन कमी करणे, नूतनीकरणीय ऊर्जेचा वापर वाढवणे, आणि विकसनशील देशांना तंत्रज्ञानात मदत करणे यावर पॅरिस परिषदेत चर्चा झाली.

10. आंतरराष्ट्रीय समस्या सोडवण्यासाठी राष्ट्रांनी कोणत्या उपाययोजना करायला हव्यात?
उत्तर: राष्ट्रांनी परस्पर सहकार्य करणे, आंतरराष्ट्रीय कायद्यांचे पालन करणे, संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या माध्यमातून समस्या सोडवणे, आणि पर्यावरण संरक्षण, मानवी हक्क आणि दहशतवादाविरोधात कठोर पावले उचलणे गरजेचे आहे.