इरावती कर्वे यांनी “इंग्लंडचा हिवाळा” या निबंधात इंग्लंडमध्ये अनुभवलेल्या हिवाळ्याचे अत्यंत सुंदर आणि तपशीलवार वर्णन केले आहे. त्यांनी इंग्लंडच्या हवामानातील वैशिष्ट्ये, तेथील निसर्ग, लोकांची जीवनशैली आणि हिवाळ्यामुळे निर्माण होणाऱ्या परिस्थितीचे सखोल निरीक्षण केले आहे.
इंग्लंडमधील सततचा पाऊस आणि त्याचा अनुभव
सप्टेंबर-ऑक्टोबर महिन्यानंतर इंग्लंडमध्ये जवळजवळ रोज पाऊस पडतो. लंडनमध्ये राहणाऱ्या लोकांना हा पाऊस त्रासदायक वाटतो, आणि ते पावसावर सतत तक्रारी करत असतात. मात्र, लेखिकेला हा पाऊस आवडतो कारण तो वेगळ्या प्रकारचा असतो. तेथील वातावरण सतत थंडगार असते, मातीचा चिखल होत नाही, आणि तिला कितीही चालले तरी थकवा जाणवत नाही. जगाच्या कुठल्या तरी कोपऱ्यात असा निसर्ग आहे जो कायम हिरवागार राहतो, याचे तिला कौतुक वाटते.
भारत आणि इंग्लंडमधील धुक्याची तुलना
भारतातील धुके काही वेळाने नाहीसे होते, कारण सुर्यप्रकाशाच्या वाढीमुळे ते विरून जाते. महाबळेश्वर किंवा सिंहगड यांसारख्या उंच ठिकाणी धुके असते, पण सूर्य उगवल्यावर त्यातून सुंदर इंद्रधनुष्य उमटते. त्यानंतर हवेतील ओलसरपणा संपतो आणि गवतावर लहान लहान दवबिंदू चमकू लागतात. मात्र, इंग्लंडमधील धुके वेगळे असते. तिथे अनेक आठवडे आकाश सतत ढगाळलेले असते. सूर्यदर्शन क्वचितच होते, त्यामुळे वातावरण नेहमीच गडद आणि धूसर वाटते. लंडनमध्ये कारखान्यांचा आणि घरातील चुलींचा धूर सतत हवेत मिसळत असतो, त्यामुळे धुक्याचा गडद पडदा तयार होतो.
लंडनच्या धुक्याचा परिणाम
हे धुके कधी कधी इतके दाट होते की त्याने संपूर्ण शहर झाकोळले जाते. लोकांना समोरचे नीट दिसत नाही, त्यामुळे अपघात होतात. ब्रिटनच्या समुद्रकिनाऱ्यालगत बोटी एकमेकांवर आदळतात. मुलांना शाळेच्या रस्त्याची दिशा सापडत नाही. त्यामुळे धुके हे लंडनकरांसाठी एक मोठे आव्हान ठरते.
हिवाळ्यातील प्रकाश आणि सावलींचे वेगळेपण
इंग्लंडच्या हिवाळ्यात सूर्यप्रकाश फार कमी प्रमाणात असतो. त्यामुळे इथे झाडांच्या सावल्या पडत नाहीत. भारतात मात्र सूर्यप्रकाश आणि सावलीचा खेळ वेगळाच असतो. आपण उन्हात असलो तरी झाडाखाली सावली मिळते. घरांच्या भिंतींना, विजेच्या खांबांना किंवा चालणाऱ्या माणसांना आपली सावली असते. पण इंग्लंडमध्ये असे काहीच जाणवत नाही. प्रकाशाचा आणि सावलीचा स्पष्ट भेद येथे नसतो.
एकदा लेखिका सेंट जेम्स बागेत गेली असताना तिने एक वेगळाच अनुभव घेतला. तळ्यातील पाण्यावर बर्फाचा एक थर साचला होता. त्यावर सूर्यप्रकाश परावर्तित होऊन असा वाटत होते की प्रकाश वरून खाली न येता, उलट खालीवर पसरतो आहे. इंग्लंडच्या हिवाळ्यात सूर्यप्रकाश मंद असतो, त्यामुळे तेथील रंग सौम्य वाटतात. भारतातील उन्हात तेजस्वी दिसणारे रंग इंग्लंडमध्ये फिकट आणि धूसर वाटतात.
Leave a Reply