स्वाध्याय
प्र. १. कोणास उद्देशून म्हटले आहे ते लिहा.
- वानेऱ्या – वैराग्याचा अहंकार करणाऱ्या भटक्या साधूला उद्देशून म्हटले आहे.
- सर्वें – उपस्थित असलेल्या सर्व लोकांनी सांगितले की, कोणताही जीव विकारापासून मुक्त नाही.
- गोसावी – त्यांनी ‘कीर्ती कटीयाचा दृष्टांत’ सांगून अहंकाराची हानी स्पष्ट केली.
प्र. २. आकृती पूर्ण करा.
कटीयाची जाणवलेली स्वभाव वैशिष्ट्ये:
➡️ झाडलोट आणि स्वच्छता करणे.
➡️ लोकांकडून स्तुती मिळाल्यावर गर्व वाटणे.
➡️ कीर्ती मिळवण्याची इच्छा बाळगणे.
➡️ प्रत्यक्ष फळाऐवजी कीर्तीचाच लाभ मिळवणे.
प्र. ३. प्रस्तुत दृष्टांतातील उपदेश तुमच्या शब्दांत सांगा.
या दृष्टांतात चक्रधर स्वामींनी स्पष्ट केले आहे की कोणत्याही कार्याचा अहंकार बाळगणे हा एक प्रकारचा विकार आहे. जसे कटीया स्वच्छता करतो, पण त्याला त्याबद्दल स्तुती ऐकायला आवडते, त्याचप्रमाणे माणसाने आपल्या कार्याचा अहंकार ठेवू नये, कारण कीर्ती हे खरे फळ नसून, ते माणसाला विकारात टाकते.
प्र. ४. पुढील शब्दांना प्रमाणभाषेतील शब्द सांगा.
| मूळ शब्द | प्रमाणभाषेतील शब्द |
|---|---|
| कठीया | स्वच्छता करणारा |
| सी | हे |
| काइसीया | कशाला |
| कव्हणी | गोष्ट |
प्र. ५. ‘आपल्यातील गुण हाच अवगुण होऊ शकतो’, हा विचार प्रस्तुत पाठाच्या आधारावर स्पष्ट करा.
कटीया स्वच्छता करतो, हा एक चांगला गुण आहे, पण तो त्याच्या कीर्तीचा गर्व करू लागतो. यामुळे त्याला प्रत्यक्ष फळ मिळत नाही, तर फक्त स्तुती मिळते. त्यामुळे आपल्यातील गुण जर अहंकाराने ग्रस्त झाला, तर तोच गुण अवगुण ठरतो.
प्र. ६. पाठातील दृष्टांत वेगळ्या उदाहरणाद्वारे स्पष्ट करा.
एका विद्यार्थ्याने रोज अभ्यास करून परीक्षेत चांगले गुण मिळवले. पण त्याने अहंकार केला आणि मित्रांना कमी लेखले. त्यामुळे त्याचे ज्ञान उपयोगी पडले नाही, फक्त त्याची गर्विष्ठ वृत्ती लोकांना दिसली. त्यामुळे मेहनतीपेक्षा नम्रता महत्त्वाची आहे.
Leave a Reply