स्वाध्याय
प्रश्न १: खालील शब्दसमूहांतील अर्थ स्पष्ट करा.
(१) पांघरू आभाळ:
➡️ आकाशाला झाकण किंवा आकाशाच्या छायेखाली राहणे.
(२) वांद्रे नळीजे:
➡️ डोंगरातील वानर किंवा जंगलात राहणारे चपळ वानर.
(३) आभाळ पेलीत:
➡️ निसर्गाच्या विशालतेला समर्थपणे स्वीकारणे.
प्रश्न २: शोध घ्या.
(अ) ‘हात लाऊन गंगना येऊ चांदण्या घेऊन’ या काव्यपंक्तीत व्यक्त होणारा आदिवासींचा गुण:
➡️ आदिवासी लोक निसर्गाच्या सान्निध्यात राहतात आणि ते निसर्गाशी एकरूप होऊन जगतात.
(आ) कवितेच्या यमक रचनेतील वेगळेपण:
➡️ ही कविता लयबद्ध असून, आदिवासी जीवनशैली दर्शवणाऱ्या सहज व सुंदर शब्दांची योजना यात आहे.
प्रश्न ३: काव्यसौंदर्य.
(१) ‘बसू सूर्याचं रूसून पाहू चंद्रांक हसून’, या काव्यपंक्तीतील भावसौंदर्य स्पष्ट करा.
➡️ ही ओळ आदिवासींच्या निसर्गाशी असलेल्या नात्याचे सुंदर चित्र उभे करते. सूर्य उगवला की ते शांत होतात आणि चंद्र दिसला की आनंदी होतात, हे त्यांचे स्वाभाविक जीवन दाखवते.
(२) ‘डोई आभाळ पेलीत चालू शिंहाच्या चालीत’, या पंक्तीतील कवीला अभिप्रेत असलेला अर्थ सांगा.
➡️ आदिवासी लोक निर्भय आणि स्वाभिमानी असतात. त्यांचा जगण्याचा आत्मविश्वास हा सिंहाच्या गर्विष्ठ चालीप्रमाणे असतो, हे या ओळीतून दिसते.
प्रश्न ४: अभिव्यक्ती.
‘आदिवासी समाज आणि जंगल यांचे अतूट नाते असते’, याविषयी तुमचे विचार लिहा.
➡️ आदिवासी समाजाचा संपूर्ण जीवनक्रम जंगलावर अवलंबून असतो. त्यांचे अन्न, वस्त्र, निवारा आणि व्यवसाय हे सर्व निसर्गाशी जोडलेले असतात. जंगलातील झाडे, नद्या, डोंगर आणि प्राणी हे त्यांच्या संस्कृतीचा एक भाग आहेत. ते जंगलाचे रक्षण करतात आणि त्याच्याशी समतोल राखून जगतात. त्यामुळे जंगल हा आदिवासी जीवनाचा अविभाज्य घटक आहे.
भाषासौंदर्य
खालील वाक्यांत योग्य विरामचिन्हे वापरून वाक्ये पुन्हा लिहा.
1️⃣ ते बांधकाम कसलं आहे?
2️⃣ आकाशकंदील पूर्ण झाल्यावर, दादांनी तो खांबावरच्या खिळ्याला टांगला.
3️⃣ गुलाब, जास्वंद, मोगरा ही माझी आवडती फुले आहेत.
4️⃣ अरेरे! त्याच्या बाबतीत फारच वाईट झाले.
5️⃣ आई म्हणाली, “सोनम, चल लवकर, उशीर होत आहे.”
Leave a Reply