स्वाध्याय
प्रश्न १: योग्य उदाहरणे लिहा.
(१) मुळगावकर यांचा आदर्शवाद:
➡️ त्यांनी कोणत्याही परिस्थितीत सचोटी आणि गुणवत्ता कायम ठेवली.
(२) मुळगावकर यांची सामाजिक दृष्टी:
➡️ त्यांनी पुण्यात कारखाना सुरू करताना लाखो झाडे लावली आणि समाजहिताची अनेक कामे केली.
प्रश्न २: आकृती पूर्ण करा.
📌 मुळगावकर यांचे गुणविशेष:
- सचोटी
- कार्यक्षमतेचा आदर्श
- उद्योगधंद्याचा गाढा अभ्यास
- कठोर निर्णय घेण्याची क्षमता
📌 मुळगावकर यांची कर्तव्यदक्षता:
- उद्योगात नेहमी उच्च गुणवत्ता राखली
- तंत्रज्ञान सुधारण्यासाठी संशोधनावर भर दिला
- कामगार व व्यवस्थापक यांच्यात सुसंवाद ठेवला
- सामाजिक उत्तरदायित्वाची जाणीव ठेवली
प्रश्न ३: खालील उदाहरणांवरून मुळगावकरांच्या व्यक्तिमत्त्वाचे तुम्हाला जाणवलेले पैलू लिहा.
(अ) मुळगावकरांनी केलेले सामाजिक कार्य:
➡️ ते फक्त व्यवसायिक नव्हते, तर पर्यावरण रक्षणासाठी लाखो झाडे लावून सामाजिक भान ठेवणारे व्यक्तिमत्व होते.
(आ) आदर्श कारखान्यासाठी मुळगावकरांनी घेतलेले निर्णय:
➡️ त्यांनी उत्पादनाच्या गुणवत्तेवर भर दिला, संशोधन आणि नवकल्पनांना महत्त्व दिले आणि कारखान्यात स्वच्छता व शिस्त राखली.
प्रश्न ४: वैशिष्ट्ये लिहा.
(अ) लंडन येथील स्थापत्य विषयाची पदवी:
➡️ त्यांनी लंडनमध्ये शिक्षण घेताना केवळ पुस्तकी ज्ञानच घेतले नाही, तर प्रत्यक्ष कारखान्यात काम करून अनुभव मिळवला.
(आ) टेल्कोचा पुण्यातील कारखाना:
➡️ त्यांनी पुण्यात कारखाना उभा करून तंत्रज्ञ तयार केले आणि संशोधनाला प्राधान्य दिले.
(इ) टेल्कोची परंपरा:
➡️ टेल्कोमध्ये व्यवस्थापकांनी रोज फॅक्टरीमध्ये फेरी मारून कामगारांशी संवाद साधावा, ही त्यांची परंपरा होती.
(ई) टेल्कोची मालमोटार:
➡️ मालमोटारी उच्च दर्जाच्या बनाव्या म्हणून त्यांनी जर्मन तंत्रज्ञानाचा अभ्यास करून दर्जा वाढवला.
प्र. ५. खालील वाक्यांतील अधोरेखित शब्दांचेविरुद्धार्थी शब्द लिहून, अर्थन बदलता वाक्य पुन्हा लिहा.
(अ) मुळगावकर अबोल प्रवृत्तीचे होते.
➡️ मुळगावकर मोजके बोलणारे होते.
(आ) मुळगावकर पदवी घेऊन आले, तेव्हा भारतात मंदीची लाट होती.
➡️ मुळगावकर पदवी घेऊन आले, तेव्हा औद्योगिक परिस्थिती कठीण होती.
(इ) मुळगावकरांचे जीवन असमाधानी नव्हते.
➡️ मुळगावकरांचे जीवन समाधानी होते.
प्र. ६. अधोरेखित केलेल्या अर्थाचा वाक्प्रचार पाठातून शोधून लिहा.
(अ) प्रकृतीकडे दुर्लक्ष केल्यामुळे यश वारंवार आजारी पडत होता.
➡️ “प्रकृतीची हेळसांड केल्याने” यश वारंवार आजारी पडत होता.
(आ) शेतात खूप कष्ट केल्यामुळे रामरावांच्या कष्टाला चांगले फळ मिळाले.
➡️ “कष्टाचे चीज झाले” म्हणून रामरावांना चांगले यश मिळाले.
(इ) आवाक्याबाहेरचे काम समिरीस सन्मानाने पूर्ण केले.
➡️ “शिरःशेणि पेलले” म्हणून समिरीने ते काम पूर्ण केले.
(ई) स्वतःच्या तत्त्वांशी समझोता करणे योग्य नव्हे.
➡️ “तत्त्वांशी तडजोड करणे” योग्य नव्हे.
प्रश्न ७: स्वमत.
(अ) पाठात उल्लेख असलेल्या चिनी म्हणीतील विचार तुमच्या शब्दांत स्पष्ट करा.
➡️ चिनी म्हणीप्रमाणे, भविष्यात चांगले परिणाम मिळवायचे असतील तर निसर्गसंपत्ती वाढवावी आणि माणसं घडवावीत. मुळगावकर यांनी उद्योगधंद्यात उत्तम गुणवत्ता ठेवण्यासोबतच तंत्रज्ञ तयार करण्यावर भर दिला, म्हणून ते यशस्वी झाले.
(आ) टेल्कोच्या मालमोटारीच्या ड्रायव्हरशी संवाद साधताना मुळगावकरांचे कोणते हेतू असावेत, असे तुम्हांस वाटते?
➡️ ड्रायव्हरशी संवाद साधून मुळगावकर त्यांना येणाऱ्या अडचणी समजून घेत असत. त्यांच्या मते, उत्पादित वाहन उच्च प्रतीचे असावे, त्यामुळे ड्रायव्हरच्या अनुभवावरून आवश्यक सुधारणा करता येतील.
Leave a Reply