स्वाध्याय
प्रश्न १: काय घडते ते पाठाच्या आधाराने लिहून वाक्य पूर्ण करा.
(अ) आदर मनात तुडुंब भरून असल्‍यास तो कृतीत सहज दिसतो.
(आ) खूप जडजंबाल गहि-य़ा नाट्यात शब्दांनी आभार मानल्यास औपचारिकता वाटते.
(इ) मित्र-मैत्रिणीने आभार मानल्यास निस्वार्थ मैत्रीत कृत्रिमता येते.
(ई) लेखिकेच्या मते ‘आ’ भारनियमन केल्यास आभाराचे अतिरेक टाळता येतात.
प्रश्न २: पाठातील उदाहरणे शोधा.
शब्दशिळेच्या मानलेले आभार:
- “तू कसली गं माझी थँक्यू? मीच तुझी थँक्यू”
- “तुला कितीही थँक्यू केलं तरी कमीच”
स्पष्टीने:
- “सगळी मंडळी आपली भूमिका चोख बजावतात.”
कटाक्षाने:
- “एखादा कटाक्ष हाही आभारांच्या भाषणाइतका प्रभावी ठरतो.”
प्रश्न ३: चूक की बरोबर ते ओळखा.
(अ) आभार आणि अभिनंदन या शब्दांत माणसं अनेकदा गल्लत करतात. (बरोबर)
(आ) भारतीय संस्कृतीत भावनांचे प्रदर्शन करणे आदर्श मानले जाते. (चूक)
(इ) मनात आदर असेल तर तो कृतीत दिसतो. (बरोबर)
(ई) आभार मानण्याचा अतिरेक चांगला नव्हे. (बरोबर)
प्रश्न ४: कारणे लिहा.
आकाशवाणीतील आभारदर्शनेची कारणे:
- श्रोत्यांना आनंद मिळावा म्हणून.
- स्नेहभाव वाढावा म्हणून.
- श्रोत्यांचा प्रतिसाद चांगला यावा म्हणून.
- कार्यक्रमाची लोकप्रियता टिकवण्यासाठी.
प्रश्न ५: पाठातील विनोद निर्माण करणारी वाक्ये शोधा.
- “थँक्स फॉर मेरिंग हं!”
- “आजच्या दिवसभरात आमच्या चॅनेलवर किमान ३० सेकंद थांबलेल्या प्रेक्षकांचे कोटी कोटी आभार.”
- “शस्त्रक्रियेनंतर डॉक्टरांना आभार मानल्यावर त्यांनी उलट ‘असा फोन करू नका’ असे सांगितले.”
प्रश्न ६: खाली दिलेल्या शब्दांसाठी मराठी भाषेतील शब्द लिहा.
(१) कॅप्शन – उपशीर्षक / चित्रवर्णन
(२) टेन्शन – तणाव
(३) आर्किटेक्ट – स्थापत्यविशारद
(४) ऑपरेशन – शस्त्रक्रिया
प्रश्न ७: खाली दिलेल्या शब्दांचा तुम्हांला समजलेला अर्थ लिहा
- सुसंस्कृतपणाचा कडेलोट – अति सभ्यतेचा अपमानकारक टोक
- घाऊक आभार – सर्वसामान्य व प्रचंड प्रमाणात मानलेले आभार
प्रश्न ८: स्वमत.
(अ) ‘आभार मानणे’, या शिष्टाचाराविषयीचे तुमचे मत:आभार मानणे एक चांगली सवय आहे, परंतु त्याचा अतिरेक झाल्यास त्याचा खरा अर्थ हरवतो. मनातून कृतज्ञता व्यक्त करणे अधिक महत्त्वाचे आहे.
(आ) पाठाच्या शीर्षकातून समजलेला विनोद:“आ” भारनियमन म्हणजे आभार मानण्याच्या अतिरेकावर नियंत्रण ठेवण्याची गरज. लोक काहीही कारण नसताना आभार मानतात आणि त्याचा हास्यास्पद परिणाम होतो.
उपक्रम:
विनोदी उदाहरणे:
- “दुकानदाराने सुट्टे पैसे परत दिले म्हणून ग्राहकाने ‘धन्यवाद’ म्हणायचे सोडून ‘पुन्हा येईन’ असे सांगितले.”
- “मुलाने परीक्षेत नापास होऊनही आईला धन्यवाद दिले, कारण त्याला अजून एक वर्ष त्याच वर्गात मित्रांसोबत राहायला मिळाले!”
Leave a Reply