स्वाध्याय
प्र. १: फरक सांगा.
| यंत्रांद्वारे केली जाणारी कामे | माणसांद्वारे केली जाणारी कामे |
|---|---|
| टायपिंग आणि पत्र तयार करणे | हस्तलिखित पत्रे तयार करणे |
| ध्वनिमुद्रित संदेश पाठवणे | थेट संवाद साधणे |
| गणन (गणिती प्रक्रिया) करणे | मनाने विचार करून गणना करणे |
| शारीरिक मेहनत लागणारी कामे (वाहतूक, उचलणे) करणे | स्वतः श्रम करून वस्तू हलवणे |
प्र. २: पाठात खालील यंत्रे कोणती कार्ये करतात?
| यंत्र | कार्य |
|---|---|
| रोबो फोन | ध्वनिलहरींवर काम करतो, संदेश ध्वनिमुद्रित करून ठेवतो. |
| यंत्रमानव | विविध प्रकारची कामे करतो आणि माणसांचे आदेश पाळतो. |
| सहयंत्री | मालकासारखी सही करून फसवणूक करतो. |
प्र. ३: दीपकला पडलेल्या स्वप्नात यंत्रांनी ताबा घेतल्यावर यंत्रांबाबत दीपकने केलेली भाकिते.
1️⃣ शिक्षक आणि विद्यार्थी हे सुद्धा यंत्र होतील.
2️⃣ माणसांचे सर्व अधिकार यंत्रांकडे जातील.
3️⃣ यंत्रमानव माणसांना गुलाम बनवतील.
प्र. ४: खालील शब्दांची विशेषणे शोधा व लिहा.
| शब्द | विशेषण |
|---|---|
| उद्गार | मोठे आणि उद्धट |
| यंत्र | धातूचे आणि स्वयंचलित |
| हुबेहूब | तंतोतंत आणि अगदी सारखे |
| परिपूर्ण | संपूर्ण आणि निर्दोष |
प्र. ५: खालील वाक्यचार व त्यांचे अर्थ यांची जोड्या जुळवा.
| ‘अ’ गट | ‘ब’ गट |
|---|---|
| (१) हकालपट्टी करणे. | (इ) हाकलून देणे. |
| (२) स्वतंत्र होणे. | (ई) मुक्त होणे. |
| (३) चूर होणे. | (अ) आश्चर्यचकित होणे. |
| (४) वठणीवर आणणे. | (आ) योग्य मार्गावर आणणे. |
प्र. ६: खाली काही शब्द दिले आहेत. त्यांचे उपसर्गघटित आणि प्रत्ययघटित शब्द असे वर्गीकरण करा.
| उपसर्गघटित शब्द | प्रत्ययघटित शब्द |
|---|---|
| अवलक्षण | भांडखोर |
| दरमहा | पहारेकरी |
| विद्वत्ता | नाराज |
| निर्धन | गावकी |
| विनातक्रार | दगाबाज |
| प्रतिदिन | दररोज |
प्र. ७: स्वमत.
(अ) तुमच्या मते माणसाला ‘यंत्र’ हा सर्वोत्तम पर्याय ठरू शकेल का? सोदाहरण स्पष्ट करा.
➡ यंत्रे माणसाचे काम सोपे करतात, पण ती कधीही माणसाची जागा घेऊ शकत नाहीत. जसे, डॉक्टर यंत्रावर अवलंबून असले तरी, रुग्णाच्या मनाची समज फक्त माणसालाच असते.
(आ) ‘माणूस करत असलेली सर्व कामे यंत्रे करू लागली तर __________’, कल्पनाचित्र रेखाटा.
➡ जर सर्व कामे यंत्रांनी करायला सुरुवात केली, तर माणसाची सर्जनशीलता कमी होईल. समाजात भावनांची जागा तंत्रज्ञान घेईल आणि नातेसंबंधांवर परिणाम होईल.
Leave a Reply