कुमारभारती Notes Sthulvachan I (हास्यचित्रांतली मुलं) Class 9 Kumarbharati Maharashtra Board Marathi Medium

१. लेखक परिचय

📌 लेखक: मधुकर धर्मापुरीकर

📌 विशेषता:

• प्रसिद्ध ललित लेखक आणि व्यंगचित्र संग्राहक.
• हास्यचित्रे, व्यंगचित्रे आणि चित्रकलेवर आधारित लेखन केले आहे.
• सामाजिक आणि राजकीय विषयांवर मार्मिक भाष्य करणारे साहित्य लिहिले.

२. पाठाचा सारांश (मुख्य आशय)

➡️ हास्यचित्रे आणि व्यंगचित्रे यांचा उपयोग समाजातील विविध पैलू दाखवण्यासाठी केला जातो.

➡️ हास्यचित्र केवळ मनोरंजन करते, तर व्यंगचित्र सामाजिक त्रुटींवर आणि विसंगतींवर भाष्य करते.

➡️ शि. द. फडणीस, आर. के. लक्ष्मण, डेव्हिड लॉडन, नॉर्मन थेटवेल यांसारखे व्यंगचित्रकार समाजातील विषयांवर चित्रे काढतात.

➡️ लहान मुलांच्या हास्यचित्रांमध्ये त्यांचे निरागस हावभाव, हालचाली आणि बालसुलभ स्वभाव दिसतो.

➡️ व्यंगचित्रकाराच्या कल्पकतेतून आणि निरीक्षणशक्तीतून प्रभावी चित्रे तयार होतात.

३. हास्यचित्रे आणि व्यंगचित्रे यातील फरक

४. प्रसिद्ध व्यंगचित्रकार आणि त्यांचे वैशिष्ट्ये

शि. द. फडणीस:

• मुलांसाठी चित्रे आणि पुस्तकांच्या मुखपृष्ठांसाठी प्रसिद्ध.

आर. के. लक्ष्मण:

• “कॉमन मॅन” या व्यंगचित्र मालिकेसाठी प्रसिद्ध.
• सामान्य लोकांच्या जीवनातील विसंगतींवर मार्मिक व्यंगचित्रे काढली.

डेव्हिड लॉडन:

• अमेरिकन व्यंगचित्रकार, ज्यांची चित्रे साधेपणाने प्रभावी वाटत.

नॉर्मन थेटवेल:

• ब्रिटिश व्यंगचित्रकार, बालसुलभ आणि हलक्याफुलक्या चित्रांसाठी प्रसिद्ध.

५. हास्यचित्रे आणि व्यंगचित्रे काढण्यासाठी आवश्यक कौशल्ये

✅ बारीक निरीक्षण करण्याची क्षमता.

✅ कल्पकता आणि विषयाची योग्य समज.

✅ भावनांचे अचूक चित्रण करण्याची हातोटी.

✅ चित्राच्या माध्यमातून मोठा संदेश देण्याची क्षमता.

✅ हलकीफुलकी विनोदबुद्धी आणि व्यंग्याची समज.

६. व्यंगचित्रांचे महत्त्व

📌 समाजातील विसंगती आणि त्रुटी दाखवण्याचे प्रभावी साधन आहे.

📌 मनोरंजनाबरोबरच लोकांना विचार करायला लावते.

📌 शिक्षण आणि शालेय पुस्तकांमध्ये हास्यचित्रे महत्त्वाची भूमिका बजावतात.

📌 नवीन पिढीला सामाजिक जाणीव निर्माण करण्यासाठी मदत होते.