कुमारभारती Notes Chapter 9 मी वाचवतोय Class 9 Kumarbharati Maharashtra Board Marathi Medium

१. कवी परिचय – सतीश काळसेकर

जन्म: १९४३

मृत्यू: २०२१

प्रसिद्ध मराठी कवी आणि संपादक.

प्रमुख साहित्यकृती:

• इशोपनिषद
• साक्षात
• विलंबित
• कविता लेनिनसाठी (संपादन)

विशेष योगदान:

• समाजातील वेगाने होणारे बदल आणि त्यांचे परिणाम यावर भाष्य करणाऱ्या कविता.
• तात्पर्य, मागेवा आणि लोकवाड्.मय या नियतकालिकांच्या संपादनात सहभाग.

२. कवितेचा सारांश

• कवितेत गावातील पारंपरिक जीवनशैली, व्यवसाय आणि खेळ लोप पावत चालले आहेत, याची खंत व्यक्त केली आहे.
• आईच्या हाकेचे महत्त्व कमी होत आहे, कारण कुटुंबसंस्था बदलत चालली आहे.
• पारंपरिक व्यवसाय जसे की लोहारकाम, कुंभारकाम, कल्हईकाम आणि किराणा व्यवसाय आधुनिक बदलांमुळे संपत चालले आहेत.
• गॅस शेगडीमुळे मातीच्या चुलीवर बनणाऱ्या जेवणाची चव हरवली आहे.
• जुन्या खेळांच्या जागी टीव्ही, मोबाइल आणि आधुनिक खेळ आले आहेत, त्यामुळे मुलांचे बालपण बदलले आहे.
• बोलीभाषा मागे पडत असून, माणसांचा संवाद कमी होत चालला आहे.
• कवी म्हणतो की, तो आपली कविता, भाषा, मातृभूमी आणि आई वाचवण्याचा प्रयत्न करतो.

३. आधुनिकतेमुळे हरवत चाललेल्या गोष्टी

४. कवीने व्यक्त केलेली खंत आणि संदेश

• गावातील जुन्या चालीरीती आणि संस्कृती हरवत चालली आहे.
• आधुनिक जीवनशैलीमुळे माणसं दूर जात आहेत, संवाद कमी झाला आहे.
• पारंपरिक व्यवसाय नष्ट होत असून, मोठ्या मॉल्समुळे लहान दुकाने बंद होत आहेत.
• मुलांचे बालपण हरवत असून, ते टीव्ही आणि मोबाइलमध्ये रमले आहेत.
• आपल्या बोलीभाषेचे महत्त्व कमी होत आहे आणि इंग्रजी शब्दप्रयोग वाढले आहेत.

५. कवीचा प्रयत्न – ‘मी वाचवतोय’

• कवी आपली बोली, भाषा, परंपरा आणि कुटुंबसंस्था वाचवण्याचा प्रयत्न करतो.
• तो आपल्या आईची माया, मातृभूमी आणि आपले संस्कार जतन करू इच्छितो.
• कवितेतून पारंपरिकतेचे महत्व आणि बदलांमुळे हरवत चाललेली जीवनशैली जपण्याची गरज अधोरेखित केली आहे.

६. कवितेतील अलंकार आणि काव्यसौंदर्य

७. या कवितेतून मिळणारे मुख्य संदेश

✅ पारंपरिक व्यवसाय, बोलीभाषा आणि चालीरीती टिकवणे गरजेचे आहे.

✅ आधुनिकतेबरोबर आपली संस्कृतीही जपली पाहिजे.

✅ टीव्ही, मोबाइल आणि सोशल मीडियामुळे संवाद कमी होत आहे, तो वाढवायला हवा.

✅ मोठ्या मॉल्समुळे छोटे व्यवसाय बंद होत आहेत, त्यामुळे स्थानिक बाजारपेठेचे संरक्षण करणे आवश्यक आहे.

✅ जीवनशैलीत बदल आवश्यक असला तरी, त्यात स्वतःची ओळख हरवू देऊ नये.