कुमारभारती Notes Ch 2 Class 9 Maharashtra Board Marathi Medium

१. संत नामदेव – परिचय

जन्म: इ.स. १२७०,

मृत्यू: इ.स. १३५०

संप्रदाय: वारकरी संप्रदाय

विशेष कार्य:

भक्तीतील वैशिष्ट्ये:

२. ‘जैसा वृक्ष नेणे’ या अभंगाचा सारांश

संत नामदेव यांनी या अभंगात वृक्षाची उपमा सज्जन माणसांना दिली आहे.
जसे वृक्ष स्तुती किंवा छाटणीला महत्त्व देत नाही, तसेच सज्जन माणसेही सन्मान-अपमान समान मानतात.
सज्जन व्यक्ती कोणालाही दुःख देत नाहीत आणि संकटांमध्ये शांत राहतात.
संत निंदा-स्तुती आणि सुख-दुःख समान मानतात आणि धैर्याने जीवन जगतात.

🌳 वृक्ष आणि संत यांच्यातील साम्य:

वृक्ष	संत
कोणाचीही पूजा वा तोडण्याने प्रभावित होत नाही.	स्तुती आणि निंदा समान मानतात.
सावली आणि फळ देतो.	भक्तांना प्रेम आणि भक्ती देते.
संकटे सहन करतो.	परिस्थितीनुसार बदलत नाहीत.

३. संत जनाबाई – परिचय

संप्रदाय: वारकरी संप्रदायातील प्रसिद्ध संत कवयित्री.

विशेष कार्य:

४. ‘धरिला पंढरीचा चोर’ या अभंगाचा सारांश

संत जनाबाई यांनी विठ्ठलाला आपल्या भक्तीच्या दोराने बांधले आहे असे वर्णन केले आहे.
त्यांनी आपल्या हृदयाला कारागृह बनवले आणि त्यात विठ्ठलाला कोंडले.
त्याच्या पायात भक्तीची बेडी घातली आणि शब्दांनी त्याला जपजडीसारखे गुंडाळले.
अखेर, विठ्ठल काकुळतीला येतो आणि भक्तीपुढे झुकतो.
हा अभंग भक्तीच्या अटूट शक्तीचे प्रतीक आहे.

💖 भक्ती आणि संत जनाबाईंचा भाव:

संत जनाबाईची भक्ती	त्याचा प्रभाव
विठ्ठलाला हृदयात ठेवण्याची भावना.	भक्तीमुळे ईश्वर भक्ताजवळ राहतो.
स्वतःला विठ्ठलाची दासी समजणे.	निस्वार्थ प्रेमाची शिकवण.
कष्ट आणि सेवा हाच ईश्वरप्रेमाचा मार्ग.	भक्तीत समर्पणाची भावना असते.

५. मुख्य शिकवण

✅ सज्जन माणसे सन्मान-अपमान याचा विचार करत नाहीत.

✅ भक्तीमध्ये एवढी ताकद असते की ती ईश्वराला आपल्याजवळ बांधून ठेवते.

✅ संतवाणी आपल्याला निस्वार्थ भक्ती, सहनशीलता आणि विनम्रता शिकवते.

✅ आपल्याला सर्वांशी समान वागावे आणि भक्तीभावाने जीवन जगावे.