१. लेखिका परिचय
📌 लेखिकेचे नाव: पद्मा गोळे
📌 जन्म: १९१३ – मृत्यू: १९९८
📌 त्यांचे प्रसिद्ध साहित्य:
- ‘नीहार’
- ‘स्वप्नजा’
- ‘प्रीतिपथावर’
- ‘आकाशवेढी’
- ‘श्रावणमेघ’
📌 लेखनशैली: देशभक्तीपर, भावनिक आणि काव्यसौंदर्यपूर्ण
२. कवितेचा मुख्य विषय
- ही कविता रणांगणावर जाणाऱ्या मुलाच्या वीरमातेच्या भावना व्यक्त करते.
- आई आपल्या मुलाला युद्धावर पाठवताना अभिमानाने आणि धैर्याने निरोप देते.
- तिला दुःख होऊनही ती मुलाला विजयाचा आशीर्वाद देते आणि त्याच्या पराक्रमाचा गर्व बाळगते.
३. कवितेतील प्रमुख पात्रे
आई:
- धैर्यवान आणि देशप्रेमी वीर माता.
- आपल्या मुलाच्या युद्धप्रवासाला समर्थन देते आणि त्याला विजयासाठी प्रेरित करते.
मुलगा:
- आईचा शूर आणि कर्तव्यदक्ष पुत्र.
- स्वातंत्र्यासाठी लढण्यासाठी रणांगणावर जाणारा योद्धा.
उल्लेख असलेल्या ऐतिहासिक व्यक्ती:
- छत्रपती शिवाजी महाराज
- जिजाऊ माता
- महाराणी लक्ष्मीबाई
- भवानी देवी
४. कवितेतील प्रमुख भावना
वीरमातेचा अभिमान:
- मुलाला युद्धावर पाठवताना ती अभिमानाने त्याचे औक्षण करते.
- “मी महाराष्ट्रकन्या, धर्म जाणते वीराचा” असे ती ठामपणे सांगते.
धैर्य आणि आत्मविश्वास:
- आई दुःख न करता मुलाला विजयासाठी प्रेरित करते.
- ती सांगते की शस्त्रांना भवानी देवीची शक्ती मिळेल आणि रणांगणात शिवरायांचे तेज आठवावे.
युद्धातील विजयाची इच्छा:
- मुलगा विजय मिळवून परत यावा अशी आईची इच्छा आहे.
- “पुन्हा माझिया हाताने दूधभात भरवीन!” या ओळींमध्ये तिची वात्सल्य भावना दिसून येते.
५. काव्यसौंदर्य आणि प्रतीके
१. औक्षण (सन्मान आणि प्रेम):
- युद्धावर जाणाऱ्या मुलाचा आई पंचप्राणांच्या ज्योतींनी औक्षण करते.
- याचा अर्थ तो देशासाठी लढत आहे, त्याचा तिला अभिमान वाटतो.
२. भवानी देवी आणि शिवरायांचा उल्लेख:
- मुलाच्या शस्त्रांना भवानी देवीची शक्ती मिळावी असे ती म्हणते.
- शिवरायांचे तेज आठवून तो रणांगणावर शौर्य गाजवेल, असा विश्वास तिला आहे.
३. अशुभाची सावली:
- यातून कसलीही वाईट घटना घडू नये ही आईची प्रार्थना व्यक्त होते.
४. विजय आणि मातृत्व:
- आईला मुलाच्या विजयाचा पूर्ण आत्मविश्वास आहे.
- तो परत आल्यावर त्याला पुन्हा प्रेमाने वाढून खायला घालीन अशी तिची भावना आहे.
६. कवितेतील मुख्य संदेश
१. वीर माता कधीही दुर्बल नसते.
- तिच्या मनात दु:ख असले तरी ती मुलाला धैर्याने रणांगणावर पाठवते.
२. देशसेवा हे सर्वोच्च कर्तव्य आहे.
- मातृभूमीसाठी प्राण देणे हे प्रत्येक वीराचे कर्तव्य आहे.
३. पराक्रम आणि विजयाचा सन्मान.
- युद्धावर जाणाऱ्या प्रत्येक योद्ध्याने शौर्य, धैर्य आणि निष्ठेने लढावे.
४. आईचे वात्सल्य आणि शौर्य यांचा अनोखा संगम.
- आईच्या मनात एकीकडे मुलावर प्रेम आहे आणि दुसरीकडे देशासाठी त्याच्या बलिदानाची तयारीही आहे.
Leave a Reply