१. लेखक परिचय
📌 लेखक: गोविंद तळवलकर
📌 जन्म: १९२५ – मृत्यू: २०१७
📌 लेखनशैली: वैचारिक, पत्रकारितेसाठी प्रसिद्ध
📌 प्रमुख साहित्य:
- ‘अभिजात’
- ‘अक्षय’
- ‘नियतीशी करार’
- ‘परिक्रमा’
- ‘मंथन’
📌 विशेष:
- प्रसिद्ध पत्रकार आणि संपादक
- अग्रलेख लेखनासाठी प्रसिद्ध
📌 या लेखात काय सांगितले आहे?
- सुमंत मुळगावकर यांचे जीवन, विचारसरणी आणि उद्योगात त्यांनी केलेले कार्य यावर प्रकाश टाकणारा अग्रलेख आहे.
- त्यांच्या संघर्षमय प्रवासाची आणि आदर्श नेतृत्वाची ओळख यातून मिळते.
२. पाठाचा मुख्य विषय
✅ सुमंत मुळगावकर यांची कार्यशैली, विचार आणि त्यांचा आदर्शवादी दृष्टिकोन
✅ त्यांनी भारतीय उद्योग क्षेत्रात केलेले बदल आणि नवकल्पना (Innovation)
✅ पर्यावरणपूरक उद्योग उभारणी आणि सामाजिक जबाबदारी
३. सुमंत मुळगावकर यांचा जीवनप्रवास
📌 प्रारंभिक जीवन आणि शिक्षण:
- मुळगावकर यांनी लंडनमध्ये स्थापत्य अभियांत्रिकी (Civil Engineering) पदवी घेतली.
- शिक्षण घेत असताना त्यांनी कारखान्यात प्रत्यक्ष कामाचा अनुभव घेतला.
📌 प्रारंभीचा संघर्ष:
- शिक्षण पूर्ण करून भारतात परतल्यानंतर त्यांना लगेच चांगली नोकरी मिळाली नाही.
- मध्यप्रदेशातील कटणी येथे सिमेंट कारखान्यात विनामोबदला (फुकट) काम करावे लागले.
- काही काळानंतर त्यांची गुणवत्ता ओळखली गेली आणि मोठ्या जबाबदाऱ्या मिळू लागल्या.
📌 टाटा समूहात प्रवेश:
- जे. आर. डी. टाटा यांनी त्यांच्यातील क्षमता ओळखली आणि टाटा कंपनीत काम करण्याची संधी दिली.
- यामुळे त्यांना उद्योगाच्या मोठ्या जबाबदाऱ्या मिळू लागल्या.
- त्यांनी टेल्को (TATA Engineering and Locomotive Company) उभारणीसाठी मोलाचे योगदान दिले.
📌 उद्योगातील प्रमुख योगदान:
- जर्मनीच्या मर्सिडीज-बेन्झ कंपनीच्या मदतीने मालमोटारी तयार केल्या.
- काही वर्षांतच भारतीय बनावटीच्या मालमोटारी यशस्वी झाल्या.
- पुण्यात टेल्कोचा नवीन कारखाना सुरू केला.
४. सुमंत मुळगावकर यांचे गुणविशेष
✅ सचोटी आणि कार्यक्षमतेचा आदर्श:
- उद्योगात उच्च दर्जा राखण्यावर त्यांचा भर होता.
- गुणवत्तेत कोणतीही तडजोड त्यांनी कधी केली नाही.
✅ संशोधन आणि नवकल्पना (Innovation):
- मालमोटारी अधिक चांगल्या बनाव्यात म्हणून नवीन प्रयोग केले.
- उत्पादनात सातत्याने सुधारणा केल्या.
✅ पर्यावरण जपणारा दृष्टिकोन:
- त्यांनी लाखो झाडे लावली आणि टेल्को परिसर हिरवागार केला.
- झाडांमुळे अनेक पक्ष्यांचे नैसर्गिक अधिवास निर्माण झाले.
✅ शिस्तप्रिय आणि दूरदर्शी नेता:
- व्यवस्थापनातील कठोर निर्णय योग्य वेळी घेतले.
- कामगारांशी सतत संवाद ठेवला.
✅ सामाजिक बांधिलकी:
- त्यांनी कामगारांसाठी सुधारित सुविधा दिल्या.
- शिक्षण, आरोग्य आणि शेतीविषयक सुधारणा केल्या.
५. टेल्कोची स्थापना आणि व्यवस्थापन धोरण
📌 व्यवस्थापन पद्धती:
- प्रत्येक व्यवस्थापकाने दररोज कारखान्याची फेरी मारावी आणि कामगारांशी संवाद साधावा.
- कामगार आणि उच्च अधिकारी यांच्यात योग्य समन्वय असावा.
- कारखान्यात स्वच्छता आणि सुरक्षिततेला प्राधान्य दिले गेले.
📌 टेल्को पुणे कारखाना:
- पुण्यात कारखाना उभारण्याआधी तंत्रज्ञ तयार करण्यावर भर दिला.
- उद्योग मजबूत तंत्रज्ञानावर आधारित असावा, यासाठी संशोधनाला महत्त्व दिले.
📌 मुळगावकर आणि वाहन चालक (Drivers):
- ते स्वतः रस्त्यावर मालमोटारी तपासत.
- ड्रायव्हरकडून वाहनाच्या कार्यक्षमतेविषयी माहिती घेत आणि गरज असल्यास सुधारणा करत.
६. मुळगावकर यांची सामाजिक जबाबदारी
📌 पर्यावरण संरक्षण:
- लाखों झाडे लावून परिसर हिरवागार केला.
- झाडांमुळे असंख्य पक्षी आणि निसर्गसंपत्ती वाढली.
📌 कामगार हित:
- कारखान्यात कामगारांसाठी सुधारित सुविधा उपलब्ध करून दिल्या.
- कामगारांसाठी निवास, शिक्षण आणि आरोग्य सेवा पुरवल्या.
📌 शिक्षण व प्रशिक्षण:
- नवीन तंत्रज्ञ आणि अभियंते तयार करण्यावर भर दिला.
- संशोधनासाठी स्वतंत्र विभाग उभारला.
📌 संशोधन आणि नवनिर्मिती:
- उत्पादनात सातत्याने सुधारणा केल्या.
- नवीन तंत्रज्ञान आणि तांत्रिक साहाय्यावर भर दिला.
Leave a Reply