कुमारभारती Important Questions Chapter 8 अभियंत्यांचे दैवत-डॉ. विश्वेश्वरय्या Class 9 Kumarbharati Maharashtra Board Marathi Medium

लहान प्रश्न

1. डॉ. विश्वेश्वरय्यांचा जन्म कधी आणि कुठे झाला?

→ त्यांचा जन्म १५ सप्टेंबर १८६१ रोजी कर्नाटकमधील मदनहव्दूली येथे झाला.

2. डॉ. विश्वेश्वरय्यांचे शिक्षण कोणत्या महाविद्यालयात झाले?

→ त्यांनी पुणे अभियांत्रिकी महाविद्यालयातून (COEP) शिक्षण पूर्ण केले.

3. त्यांनी कोणत्या महत्त्वाच्या धरणाची निर्मिती केली?

→ त्यांनी कृष्णसागर धरण आणि सक्कर जलप्रकल्प उभारले.

4. त्यांनी कोणत्या क्षेत्रात मोठे योगदान दिले?

→ अभियांत्रिकी, जलसंधारण, नगरविकास आणि शिक्षण क्षेत्रात.

5. त्यांना कोणता सर्वोच्च भारतीय सन्मान मिळाला?

→ त्यांना “भारतरत्न” पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले.

6. म्हैसूर संस्थानाच्या विकासासाठी त्यांनी कोणते कार्य केले?

→ त्यांनी जलसंधारण, शेती सुधारणा आणि नवीन उद्योग सुरू केले.

7. त्यांनी हैदराबादमध्ये कोणता महत्त्वाचा प्रकल्प केला?

→ मुसा नदीवरील पूरनियंत्रण प्रणाली विकसित केली.

8. डॉ. विश्वेश्वरय्यांनी आपली पेन्शन कोणासाठी वापरली?

→ त्यांनी गरीब विद्यार्थ्यांच्या शिक्षणासाठी आपली संपूर्ण पेन्शन दिली.

9. त्यांचा प्रसिद्ध प्रेरणादायी संदेश कोणता होता?

→ “झिजलात तरी चालेल, पण गंजू नका.”

10. त्यांनी कोणत्या शैक्षणिक संस्थेची स्थापना केली?

→ त्यांनी म्हैसूर विद्यापीठ आणि औद्योगिक शिक्षण संस्था स्थापन केली.

11. त्यांनी कोणत्या नवीन अभियांत्रिकी उपाययोजना केल्या?

→ सिंचन यंत्रणा, पूरनियंत्रण प्रणाली आणि जलशुद्धीकरण तंत्रज्ञान विकसित केले.

12. त्यांनी कोणत्या औद्योगिक क्षेत्राचा विकास केला?

→ पोलाद, सिमेंट, साबण आणि वस्त्रोद्योग क्षेत्रांचा विकास केला.

13. त्यांच्या कार्यामुळे कोणता दिवस अभियंता दिन म्हणून साजरा केला जातो?

→ १५ सप्टेंबर, त्यांच्या जयंतीला अभियंता दिन साजरा केला जातो.

14. त्यांचे कार्य आजही का महत्त्वाचे आहे?

→ त्यांनी निर्माण केलेल्या धरणे, जलसंधारण आणि नगरविकास प्रकल्प आजही उपयोगी आहेत.

15. डॉ. विश्वेश्वरय्यांनी समाजासाठी कोणते योगदान दिले?

→ शिक्षण, जलसंधारण, पूरनियंत्रण आणि औद्योगिकीकरणासाठी त्यांनी आयुष्यभर योगदान दिले.

लांब प्रश्न

1. डॉ. विश्वेश्वरय्यांनी शिक्षणासाठी कोणती संघर्षमय वाटचाल केली?

→ डॉ. विश्वेश्वरय्यांचे वडील लहानपणीच वारले, त्यामुळे त्यांची आर्थिक परिस्थिती कठीण होती. त्यांनी शिकवण्या करून शिक्षणाचा खर्च भागवला आणि पुणे अभियांत्रिकी महाविद्यालयातून पदवी मिळवली.

2. त्यांनी जलसंधारणासाठी कोणते महत्त्वाचे कार्य केले?

→ त्यांनी कृष्णसागर धरण आणि कावेरी बंधारा उभारून शेती आणि जलपुरवठ्याची समस्या सोडवली. त्यांनी मुसा नदीवरील पूरनियंत्रणासाठी नवे तंत्रज्ञान विकसित केले आणि त्यामुळे शहरातील पूर संकट टळले.

3. म्हैसूर संस्थानाच्या विकासासाठी त्यांनी कोणते योगदान दिले?

→ त्यांनी म्हैसूरमध्ये कृषी, जलसंधारण आणि औद्योगिक शिक्षणाचा विकास केला. पोलाद, सिमेंट, साबण उत्पादन आणि अन्य उद्योग सुरू करून रोजगारनिर्मिती केली.

4. त्यांनी शिक्षण क्षेत्रात कोणते योगदान दिले?

→ त्यांनी म्हैसूर विद्यापीठ आणि औद्योगिक शिक्षण संस्था सुरू करून विद्यार्थ्यांना शिक्षणाची संधी दिली. गरीब विद्यार्थ्यांसाठी त्यांनी आपली संपूर्ण पेन्शन दान केली आणि शिक्षणविषयक योजनांचा प्रसार केला.

5. त्यांचा प्रसिद्ध प्रेरणादायी संदेश कोणता होता आणि त्याचा अर्थ काय?

→ त्यांचा प्रसिद्ध संदेश “झिजलात तरी चालेल, पण गंजू नका” हा मेहनतीचे महत्त्व सांगणारा आहे. त्यांचा विश्वास होता की सतत कार्यरत राहिल्यास जीवनात यश मिळते, निष्क्रिय राहिल्यास व्यक्ती आणि समाज दोन्ही मागे राहतात.

6. त्यांना “भारतरत्न” पुरस्कार का देण्यात आला?

→ त्यांच्या महान अभियांत्रिकी कार्यामुळे आणि भारताच्या औद्योगिक विकासासाठी दिलेल्या योगदानामुळे त्यांना “भारतरत्न” पुरस्कार देण्यात आला. त्यांनी जलसंधारण, पूरनियंत्रण, शिक्षण आणि उद्योगधंद्यांसाठी महत्त्वपूर्ण कार्य केले.

7. अभियंता दिन त्यांच्या सन्मानार्थ का साजरा केला जातो?

→ १५ सप्टेंबर हा त्यांचा जन्मदिवस “अभियंता दिन” म्हणून साजरा केला जातो. त्यांनी भारताच्या विकासासाठी केलेले अभियांत्रिकी कार्य प्रेरणादायी आहे, म्हणूनच हा दिवस अभियंत्यांसाठी गौरवाचा मानला जातो.

8. त्यांचे कार्य आजही महत्त्वाचे का आहे?

→ त्यांनी उभारलेली धरणे, पूरनियंत्रण व्यवस्था आणि औद्योगिक शिक्षण प्रणाली आजही उपयोगी आहेत. त्यांच्या नवकल्पना आणि मेहनतीमुळे आधुनिक भारताचा पाया घातला गेला, त्यामुळे त्यांचे कार्य आजही मार्गदर्शक ठरते.