कुमारभारती Important Questions Chapter 5 एक होती समई Class 9 Kumarbharati Maharashtra Board Marathi Medium

लहान प्रश्न

1. अनुताई वाघ कोण होत्या?

→ अनुताई वाघ या थोर शिक्षणतज्ज्ञ आणि समाजसेविका होत्या.

2. अनुताईंनी कोणत्या भागात शिक्षणाचा प्रचार केला?

→ त्यांनी आदिवासी भागात शिक्षणाचा प्रचार व प्रसार केला.

3. अनुताई वाघ यांना प्रेरणा कोणी दिली?

→ त्यांना ताराबाई मोडक यांचे मार्गदर्शन मिळाले.

4. अनुताई वाघ यांनी कोणती संस्था स्थापन केली?

→ त्यांनी ग्राम बाल शिक्षण केंद्र ही संस्था स्थापन केली.

5. अनुताईंनी शिक्षणाखेरीज कोणत्या क्षेत्रात कार्य केले?

→ त्यांनी महिला विकास, आरोग्य, अंधश्रद्धा निर्मूलन आणि बालकल्याण क्षेत्रातही कार्य केले.

6. अनुताई वाघ यांच्या शिक्षण पद्धतीची वैशिष्ट्ये कोणती होती?

→ त्यांनी व्यवहारिक शिक्षणावर भर दिला आणि नवीन प्रयोग केले.

7. अनुताईंनी कोणते पुरस्कार मिळवले?

→ त्यांना पद्मश्री, आदर्श शिक्षक, दलित मित्र असे मानसन्मान मिळाले.

8. अनुताईंनी शिक्षण का महत्त्वाचे मानले?

→ कारण शिक्षणामुळे माणसाचे जीवन सुधारते आणि समाजाची प्रगती होते.

9. अनुताईंनी शिक्षण पद्धतीसाठी कोणता दृष्टिकोन स्वीकारला?

→ त्यांनी भारतीय गरजा लक्षात घेऊन शिक्षणप्रणाली विकसित केली.

10. अनुताईंच्या मृत्यूने कोणता मोठा धक्का बसला?

→ संपूर्ण आदिवासी समाज आणि शिक्षण क्षेत्राने एक मार्गदर्शक गमावला.

11. अनुताईंनी शिक्षणाबाबत कोणता संदेश दिला?

→ शिक्षण हे व्यवहारज्ञान देणारे आणि जीवन समृद्ध करणारे असावे.

12. अनुताई वाघ यांचे जीवन कोणत्या गुणांचे प्रतीक आहे?

→ त्यांचे जीवन सेवा, समर्पण, कष्ट आणि शिक्षणाच्या प्रकाशाचे प्रतीक आहे.

लांब प्रश्न

1. अनुताईंनी शिक्षणासाठी कोणत्या अडचणींवर मात केली?

→ आदिवासी समाज शिक्षण घेण्यास तयार नव्हता, कारण त्यांच्या समाजात रूढी, अंधश्रद्धा आणि दारिद्र्य मोठ्या प्रमाणात होते. अनुताईंनी आपल्या जिद्दीने आणि प्रयत्नांनी या सर्व अडचणींवर मात करून आदिवासींमध्ये शिक्षणाची ज्योत पेटवली.

2. अनुताईंनी शिक्षणाचा प्रसार कसा केला?

→ अनुताईंनी आदिवासी भागात जाऊन झोपडीत, झाडाखाली आणि गोट्यात शिकवले, जेणेकरून शिक्षण सर्वांपर्यंत पोहोचावे. त्यांनी ग्राम बाल शिक्षण केंद्र स्थापन करून प्राथमिक शिक्षणाचा प्रचार केला आणि शिक्षण घेणे सोपे बनवले.

3. अनुताई वाघ यांचे शिक्षण क्षेत्रातील योगदान काय आहे?

→ त्यांनी आदिवासी आणि मागासवर्गीय मुलांसाठी शाळा सुरू करून त्यांना शिक्षणाची संधी उपलब्ध करून दिली. शिक्षण हे केवळ पुस्तकी न राहता, व्यवहारज्ञान देणारे असावे, या विचाराने त्यांनी नवीन शिक्षण पद्धती निर्माण केली.

4. अनुताईंनी महिला विकासासाठी कोणते प्रयत्न केले?

→ अनुताईंनी महिलांना शिक्षण आणि प्रशिक्षण दिले, जेणेकरून त्या आर्थिकदृष्ट्या सक्षम होतील. त्यांनी महिला सबलीकरणासाठी विविध योजना राबवून त्यांना स्वावलंबी बनवले आणि समाजात समानतेचा संदेश दिला.

5. अनुताईंनी शिक्षणाव्यतिरिक्त कोणत्या क्षेत्रात योगदान दिले?

→ शिक्षणाबरोबरच त्यांनी अंधश्रद्धा निर्मूलन, कुटुंब कल्याण, स्वच्छता आणि आरोग्य जनजागृतीसाठीही काम केले. त्यांनी आदिवासी महिलांच्या आरोग्यविषयक प्रश्नांवर विशेष भर दिला आणि त्यांच्या विकासासाठी अनेक उपक्रम राबवले.

6. अनुताईंनी शिक्षण कसे घडवावे असे मानले?

→ शिक्षण हे केवळ पुस्तकी ज्ञान न राहता, जीवनात उपयोगी पडणारे असावे, असे त्यांचे मत होते. विद्यार्थ्यांनी आत्मनिर्भर बनावे, नवनवीन कौशल्ये शिकावीत आणि शिक्षणाच्या मदतीने समाजाच्या विकासासाठी कार्य करावे, असे त्यांनी शिकवले.

7. अनुताईंनी शिक्षणाबाबत कोणते तत्त्व पाळले?

→ शिक्षण केवळ परीक्षा उत्तीर्ण होण्यासाठी नसून, माणूस घडवण्यासाठी असावे, हा त्यांचा महत्त्वाचा विचार होता. विद्यार्थ्यांनी आपल्या ज्ञानाचा उपयोग समाजासाठी केला पाहिजे आणि समाजहितासाठी कार्य करावे, असे त्यांनी कायम सांगितले.

8. या धड्यातून आपण काय शिकतो?

→ शिक्षण हा समाजाच्या विकासाचा महत्त्वाचा भाग असून, त्याचा प्रसार करणे आवश्यक आहे. जिद्द, चिकाटी आणि निस्वार्थ सेवा यांच्या जोरावर समाजात मोठा बदल घडवता येतो आणि शिक्षण हेच उज्ज्वल भविष्यासाठी मार्गदर्शक असते.