कुमारभारती Important Questions Chapter 2 संतवाणी Class 9 Kumarbharati Maharashtra Board Marathi Medium

लहान प्रश्न

1. संत नामदेव कोण होते?

→ संत नामदेव हे वारकरी संप्रदायातील प्रसिद्ध संतकवी होते.

2. संत नामदेवांनी कोणत्या भाषेत रचना केली?

→ त्यांनी मराठीत आणि हिंदीत रचना केली.

3. संत नामदेवांचे अभंग कोणत्या ग्रंथात समाविष्ट आहेत?

→ त्यांचे १२५ अभंग ‘गुरु ग्रंथसाहेब’ मध्ये समाविष्ट आहेत.

4. ‘जैसा वृक्ष नेणे’ या अभंगात वृक्षाची उपमा कोणाला दिली आहे?

→ संतांना वृक्षाची उपमा देण्यात आली आहे.

5. सज्जन माणसे कशी असतात?

→ सज्जन माणसे अपमान-स्तुती समान मानतात आणि शांत राहतात.

6. संत जनाबाई कोण होत्या?

→ संत जनाबाई या संत नामदेवांच्या शिष्या आणि विठ्ठलभक्त होत्या.

7. ‘धरिला पंढरीचा चोर’ या अभंगात चोर कोणाला म्हटले आहे?

→ विठ्ठलाला चोर म्हणून संबोधले आहे.

8. संत जनाबाईंच्या भक्तीचे वैशिष्ट्य काय होते?

→ त्यांची भक्ती आत्मसमर्पण आणि वात्सल्यभावाने परिपूर्ण होती.

9. संत जनाबाईने विठ्ठलाला कुठे ‘कोंडले’?

→ हृदयात कोंडले आहे असे त्यांनी अभंगात म्हटले आहे.

10. या धड्यातून आपण काय शिकतो?

→ भक्ती, निस्वार्थ प्रेम, आणि सहनशीलतेचे महत्त्व शिकतो.

लांब प्रश्न

1. ‘जैसा वृक्ष नेणे’ या अभंगात संत नामदेवांनी वृक्षाची उपमा संतांना का दिली आहे?

→ वृक्ष कोणाचीही पूजा किंवा तोडण्याने प्रभावित होत नाही, तसेच संत स्तुती-निंदा समान मानतात. ते परिस्थितीनुसार बदलत नाहीत आणि सर्वांशी समान वागतात.

2. ‘वृक्ष आणि संत’ यांच्यातील साम्य काय आहे?

→ वृक्ष सावली, फळे आणि प्राणवायू देतो, तसेच संत लोकांना ज्ञान, शांती आणि भक्तीचा संदेश देतात. संत निंदा आणि स्तुती यांना सारखेच समजतात, जसे वृक्ष पूजा आणि तोडणे समान मानतो.

3. ‘धरिला पंढरीचा चोर’ या अभंगाचा मुख्य आशय काय आहे?

→ संत जनाबाई यांनी विठ्ठलाला भक्तीच्या दोराने बांधले आणि आपल्या हृदयात कैद केले असे म्हटले आहे. यामध्ये भक्तीचे सामर्थ्य दाखवले आहे की भक्त विठ्ठलाला स्वतःजवळ बांधून ठेवू शकतो.

4. संत नामदेवांनी ‘निंदास्तुती समान मानणे’ याबाबत काय सांगितले आहे?

→ संत कोणाचीही निंदा किंवा स्तुती मनावर घेत नाहीत आणि दोन्ही गोष्टी समान मानतात. जसे समुद्राला मिळणारे गोड पाणी आणि खारट पाणी सारखे असते, तसे संत सुख-दुःख समान मानतात.

5. संत जनाबाईंच्या भक्तीमध्ये कोणते विशेष गुण होते?

→ त्यांची भक्ती निस्वार्थ, वात्सल्याने परिपूर्ण आणि परमेश्वरावर संपूर्ण विश्वास ठेवणारी होती. त्यांनी विठ्ठलाशी प्रेमळ संवाद साधला आणि त्याला आपल्या शब्दसंपत्तीने बांधून ठेवले.

6. या धड्यातून आपण काय शिकतो?

→ आपण सहनशीलता, निःस्वार्थ भक्ती आणि सर्वांशी समान वागण्याचे महत्त्व शिकतो. संतांचे जीवन आपल्याला शिकवते की आपल्याला कोणत्याही परिस्थितीत शांत आणि स्थिर राहायला हवे.