बदलते जीवन : भाग १
1. बदलते जीवन
- बदलाचा वेग: विसाव्या आणि एकविसाव्या शतकात मानवाच्या जीवनशैलीत मोठे बदल झाले.
- डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर: त्यांनी भारतीय संविधानाच्या माध्यमातून सामाजिक परिवर्तन घडवले.
- संविधानातील हक्क: सर्व नागरिक समान आहेत. धर्म, जात, लिंग, भाषा यावर आधारित भेदभावास मनाई आहे.
2. समाजातील बदल
- जातिव्यवस्थेतील बदल: पूर्वीच्या रूढी-परंपरांमध्ये बदल झाले.
- रेल्वे बदल: १९७८ मध्ये तृतीय श्रेणी डब्यांची समाप्ती, सर्व प्रवाशांसाठी समान सुविधा.
- हॉटेल आणि सार्वजनिक ठिकाणी प्रवेश: सर्वांना मुक्त प्रवेश मिळू लागला.
३. कुटुंबसंस्था व समाजकल्याण
- कुटुंबसंस्था: पूर्वी एकत्र कुटुंबपद्धती होती, आता विभक्त कुटुंबप्रणाली वाढत आहे.
- समाजकल्याण: शिक्षण, आरोग्य आणि रोजगाराच्या संधी उपलब्ध करून देणे हे सरकारचे उद्दिष्ट.
- अनुसूचित जाती व जमाती: त्यांना शिक्षण आणि सरकारी नोकऱ्यांमध्ये आरक्षण मिळाले.
४. सार्वजनिक आरोग्य व वैज्ञानिक प्रगती
- आरोग्य सुधारणा: वैद्यकीय सेवांमध्ये मोठी सुधारणा झाली.
- ओपन हार्ट सर्जरी (१९६२): डॉ. एन. गोपीनाथ यांच्या नेतृत्वाखाली भारतात पहिली हृदय शस्त्रक्रिया यशस्वी झाली.
- जयपूर फूट: डॉ. प्रमोद सेठी यांनी कृत्रिम अवयव तयार करून दिव्यांगांना मदत केली.
- मूत्रपिंड प्रत्यारोपण: १९७१ मध्ये भारतात यशस्वी मूत्रपिंड प्रत्यारोपण झाले.
- टेस्ट ट्यूब बेबी: १९७८ मध्ये भारतात पहिल्या टेस्ट ट्यूब बेबीचा जन्म (डॉ. सुभाष मुखोपाध्याय).
- लसीकरण: पोलिओ, क्षय, डांग्या खोकला यासारख्या रोगांवर लसीकरण मोहीम राबवली गेली.
५. शहरीकरण व ग्रामीण विकास
- शहरीकरण: शहरांकडे लोकांचे स्थलांतर वाढले.
- ग्रामीण जीवन: शेती हा मुख्य व्यवसाय, परंतु रोजगाराच्या संधी वाढवण्याची गरज.
- ग्रामविकास: पाणीपुरवठा, शिक्षण, आरोग्य यांसाठी योजना राबवल्या गेल्या.
- ग्रामीण विद्युतीकरण: १९७३ पर्यंत १,३८,६४६ खेड्यांमध्ये वीज पोहोचली.
६. बदलते आर्थिक जीवन
- पूर्वीचे जीवन: ग्रामीण भाग स्वयंपूर्ण होता, बहुतेक लोक शेती करत.
- आधुनिक जीवन: शेतीबरोबरच व्यवसाय, सेवा क्षेत्र वाढले.
- शिक्षण: उच्च शिक्षणासाठी कृषी विद्यापीठे आणि तांत्रिक शिक्षण संस्थांची स्थापना.
Leave a Reply