व्यापार
व्यापार म्हणजे काय?
खरेदी-विक्रीची प्रक्रिया म्हणजे व्यापार.
- ग्राहक गरजेच्या वस्तू विकत घेतात, तर विक्रेते त्या वस्तू विकतात.
- वस्तूंच्या देवाणघेवाणीला व्यापार म्हणतात.
- कोणताही प्रदेश किंवा देश स्वयंपूर्ण नसतो, त्यामुळे व्यापार आवश्यक असतो.
व्यापाराचे प्रकार
व्यापार मुख्यतः 2 प्रकारांचे असतो –
1) वस्तूच्या प्रमाणानुसार
- घाऊक व्यापार: मोठ्या प्रमाणावर वस्तू विक्री (उदा. फळांचा घाऊक व्यापार).
- किरकोळ व्यापार: किरकोळ विक्री करणारे (उदा. किराणा दुकानदार).
2) प्रदेश विस्तारानुसार
- देशांतर्गत व्यापार: एका देशातच होणारा व्यापार. (उदा. महाराष्ट्रातील शेतमाल पंजाबमध्ये पाठवणे).
- आंतरराष्ट्रीय व्यापार: दोन किंवा अधिक देशांमधील व्यापार.
- आयात: दुसऱ्या देशातून वस्तू मागवणे. (उदा. भारत मध्यपूर्वेतून तेल आयात करतो).
- निर्यात: दुसऱ्या देशात वस्तू पाठवणे. (उदा. भारत अमेरिकेला मसाले निर्यात करतो).
दृश्य व अदृश्य व्यापार
1. दृश्य व्यापार: वस्तूंची खरेदी-विक्री (उदा. कपडे, गहू, तांदूळ).
2. अदृश्य व्यापार: सेवांची देवाणघेवाण (उदा. डॉक्टर, वकील, टॅक्सीसेवा).
व्यापार संतुलन म्हणजे काय?
व्यापार संतुलन = निर्यात मूल्य – आयात मूल्य
प्रकार:
- अनुकूल व्यापार संतुलन: निर्यात जास्त, आयात कमी.
- प्रतिकूल व्यापार संतुलन: आयात जास्त, निर्यात कमी.
- संतुलित व्यापार: निर्यात व आयात जवळपास सारखी.
आंतरराष्ट्रीय व्यापार संघटना
- WTO (जागतिक व्यापार संघटना): आंतरराष्ट्रीय व्यापार सुकर करणे.
- EU (युरोपियन संघ): युरोपात मुक्त व्यापार वाढवणे.
- OPEC: खनिज तेलाच्या व्यापारावर नियंत्रण.
- SAARC: दक्षिण आशियातील व्यापार वृद्धी करणे.
विपणन (Marketing)
- ग्राहकांपर्यंत उत्पादन पोहोचवण्याची पद्धत.
- विपणनामुळे उत्पादन अधिक लोकांपर्यंत पोहोचते आणि विक्री वाढते.
- विपणन घटक:
- उत्पादन
- किंमत
- जाहिरात
- वितरण
Leave a Reply