वृष्टी
१) वृष्टी म्हणजे काय?
- ढगांमधून जमिनीवर पडणाऱ्या पाण्याला वृष्टी म्हणतात.
- वृष्टीचे प्रकार:
- हिमवर्षाव (Snowfall) – गोठणबिंदूखाली तापमान असताना हिमकण पडतात.
- गारपीट (Hailstorm) – गारा म्हणजे गोठलेले पाण्याचे थेंब.
- पाऊस (Rainfall) – द्रवरूपात पडणारा पाऊस.
२) हिम आणि बर्फ मधील फरक
- हिम: मऊ, अपारदर्शक, भुसभुशीत.
- बर्फ: घट्ट, पारदर्शक, एकसंध.
३) गारपीट कशी होते?
- ऊर्ध्वगामी हवेच्या प्रवाहामुळे लहान जलकण थंड भागात जाऊन गारांचा आकार घेतात.
- गारपीट शेतांसाठी हानिकारक असते.
४) पावसाचे प्रकार
1. आरोह (Abhisaran) पाऊस:
- गरम हवा वर जाऊन थंड होताच पाऊस पडतो.
- विषुववृत्तीय भागात अधिक प्रमाणात असतो.
2. प्रतिरोध (Orographic) पाऊस:
- पर्वतांमुळे थांबलेल्या वाऱ्यांतील बाष्पाचे संघटन होऊन पाऊस पडतो.
- महाराष्ट्रात पश्चिम घाटाजवळ अधिक प्रमाणात आढळतो.
3. आवर्त (Cyclonic) पाऊस:
- कमी दाबाच्या क्षेत्रामुळे पाऊस पडतो.
- वादळे यामुळे निर्माण होतात.
५) वृष्टीचे परिणाम
- पाणी पुरवठ्याचा मुख्य स्रोत.
- अतिवृष्टीमुळे पूर, तर कमी पावसामुळे दुष्काळ होतो.
- शेतीसाठी पाऊस अत्यंत महत्त्वाचा आहे.
६) पर्जन्यमापन म्हणजे काय?
- पावसाचे प्रमाण मोजण्यासाठी वापरण्यात येणारे उपकरण म्हणजे पर्जन्यमापक.
- १ मिमी पाऊस = १० लाख लिटर पाणी प्रति चौ. कि.मी.
७) विशेष माहिती:
- आम्ल पाऊस (Acid Rain) = प्रदूषणामुळे पावसाच्या पाण्यात आम्ल मिसळले जाते.
- धुके, दव, दहिवर = भूपृष्ठाच्या तापमानातील बदलामुळे वातावरणात जलकण तयार होतात.
Leave a Reply