अंतर्गत हालचाली
१. भूकंप म्हणजे काय?
- भूकंप म्हणजे पृथ्वीच्या आत होणाऱ्या हालचालींमुळे भूपृष्ठ हलणे.
- यामुळे जमीन हादरते, इमारती कोसळतात, आणि जीवितहानी होते.
२. भूकंप होण्याची कारणे
- भूपट्टांची हालचाल (टेक्टॉनिक प्लेट्स हलणे)
- ज्वालामुखीचा उद्रेक
- पृथ्वीच्या आत ऊर्जा साठून ती मोकळी होणे
३. भूकंपाचे घटक
- भूकंपनाभी (Hypocenter): जिथून भूकंप सुरू होतो ते ठिकाण.
- अपिकेंद्र (Epicenter): पृथ्वीच्या पृष्ठभागावर जिथे भूकंपाचे कंपन सर्वात जास्त जाणवतात.
- भूकंपलहरी: ऊर्जेमुळे निर्माण होणाऱ्या लहरी ज्या जमिनीतून पसरतात.
४. भूकंपाच्या लहरींचे प्रकार
- प्राथमिक लहरी (P-Waves) – या सर्वात जलद प्रवास करणाऱ्या लहरी आहेत.
- दुय्यम लहरी (S-Waves) – या थोड्या हळू असतात पण जास्त नुकसानकारक असतात.
- भूपृष्ठ लहरी (Surface Waves) – या सर्वात विध्वंसक असतात.
५. भूकंपाचे परिणाम
- जमिनीला तडे पडतात
- इमारती कोसळतात
- त्सुनामी लाटा निर्माण होतात
- रस्ते, पूल आणि वीजपुरवठा बंद पडतो
६. भूकंपाच्या सुरक्षितता उपाययोजना
भूकंपाच्या वेळी:
- मजबूत टेबलखाली लपावे
- खिडक्या, दरवाजांपासून दूर राहावे
- घराबाहेर असेल तर मोकळ्या जागेत जावे
भूकंपानंतर:
- इमारतींमध्ये उगाच परत जाऊ नये
- मदत कार्यासाठी प्रशासनाचे नियम पाळावे
७. ज्वालामुखी म्हणजे काय?
- पृथ्वीच्या आत गरम लाव्हा (शिलारस), राख आणि वायू बाहेर पडणे म्हणजे ज्वालामुखीचा उद्रेक.
८. ज्वालामुखीचे प्रकार
- जागृत ज्वालामुखी – सतत उद्रेक करणारे (उदा. स्ट्रांबोली)
- सुप्त ज्वालामुखी – सध्या शांत पण भविष्यात उद्रेक होऊ शकतो (उदा. व्हेसुव्हियस)
- मृत ज्वालामुखी – आता कधीही उद्रेक न होणारे (उदा. किलीमांजारो)
९. ज्वालामुखीचे परिणाम
- जमीन सुपीक होते
- मोठ्या प्रमाणात जीवितहानी आणि वित्तहानी होते
- वातावरणात विषारी वायू पसरतात
- नवीन बेटे तयार होऊ शकतात
Leave a Reply