भूगोल Important Questions Class 9 Chapter 3 Bhugol Maharashtra Board Marathi Medium

बाह्यप्रक्रिया भाग-१

लहान प्रश्न

1) बाह्यप्रक्रिया म्हणजे काय?
उत्तर: पृथ्वीच्या पृष्ठभागावर होणाऱ्या नैसर्गिक बदलांना बाह्यप्रक्रिया म्हणतात.

2) विदारण किती प्रकारचे असते?
उत्तर: विदारणाचे ३ प्रकार असतात – कायिक, रासायनिक आणि जैविक विदारण.

3) कायिक विदारण कोणत्या कारणांनी होते?
उत्तर: तापमान बदल, पाणी गोठणे, दाबमुक्ती आणि स्फटिकांची वाढ यामुळे कायिक विदारण होते.

4) जैविक विदारण कोणते सजीव घडवतात?
उत्तर: झाडांची मुळे, मुंग्या, उंदीर, ससे आणि शेवाळे यामुळे जैविक विदारण होते.

5) विस्तृत झीज म्हणजे काय?
उत्तर: विदारित खडकांचे गुरुत्वीय शक्तीमुळे उतारावर सरकणे म्हणजे विस्तृत झीज.

6) कोणत्या प्रदेशात कायिक विदारण जास्त होते?
उत्तर: वाळवंट आणि थंड प्रदेशांमध्ये कायिक विदारण जास्त होते.

7) खडकांवर गंज कसा चढतो?
उत्तर: खडकातील लोह पाण्याशी संपर्कात आल्यावर ऑक्सिजनमुळे गंज चढतो (भस्मीकरण).

8) कार्बनीकरणाचा परिणाम कोणत्या खडकांवर होतो?
उत्तर: चुनखडी आणि संगमरवरी खडक कार्बनीकरणामुळे विरघळतात.

9) भूस्खलन म्हणजे काय?
उत्तर: उतारावरील माती आणि खडक मोठ्या प्रमाणात खाली घसरल्यास त्याला भूस्खलन म्हणतात.

10) माळीण गाव भूस्खलन का झाले?
उत्तर: मुसळधार पावसामुळे माळीण गावात मातीच्या थराचा उतारावरून घसरण होऊन भूस्खलन झाले.

लांब प्रश्न

1) कायिक विदारण कसे होते?
उत्तर: तापमान बदल, पाणी गोठणे, दाबमुक्ती आणि स्फटिक वाढ यामुळे खडक तडे जातात आणि फुटतात.

2) रासायनिक विदारण कोणत्या प्रक्रियांमुळे होते?
उत्तर: कार्बनीकरण, द्रवीकरण आणि भस्मीकरण यामुळे खडक विरघळतात आणि ठिसूळ होतात.

3) जैविक विदारणाचा परिणाम खडकांवर कसा होतो?
उत्तर: झाडांची मुळे खडक फोडतात, प्राणी बिळे करतात आणि शेवाळे-हरिता खडक कमजोर करतात.

4) विस्तृत झीज कशी घडते आणि कोणते प्रकार आहेत?
उत्तर: उतारावर गुरुत्वीय बलामुळे माती आणि खडक सरकतात; तीव्र झीज (भूस्खलन) आणि संथ झीज (माती सरकणे) असे प्रकार आहेत.

5) भारतातील प्रसिद्ध भूस्खलन कोणते आणि ते कसे घडले?
उत्तर: माळीण गाव भूस्खलन (२०१४) मुसळधार पावसामुळे मातीचा डोंगर कोसळून संपूर्ण गाव गाडले गेले.