भाषाभ्यासः
१. श्लोकांचा साधा अर्थ (सरलार्थः) लिखत।
(१) निमील्य नेत्रे पिबामि दुग्धम्।
मूषकशत्रुः कथयत कोऽहम्?
- संस्कृतार्थः – मी डोळे मिटून दूध पितो आणि उंदीर माझा शत्रू आहे। मी कोण?
- मराठी अर्थ – मी डोळे बंद करून दूध पितो आणि उंदीर माझा शत्रू आहे। मी कोण आहे?
- उत्तरम् – मार्जारः (मांजर)
(२) वृक्षात् वृक्षं कूदं सततम्।
धरामि पुच्छं कथयत कोऽहम्?
- संस्कृतार्थः – मी सतत एका झाडावरून दुसऱ्या झाडावर उडी मारतो आणि शेपूट धरून झुलतो। मी कोण?
- मराठी अर्थ – मी सतत एका झाडावरून दुसऱ्या झाडावर उडी मारतो आणि शेपूट धरतो। मी कोण आहे?
- उत्तरम् – वानरः (माकड)
(३) नासिकयाऽहं पिबामि तोयम्।
विशालकायः कथयत कोऽहम्?
- संस्कृतार्थः – मी माझ्या सोंडेने पाणी पितो आणि माझे शरीर मोठे आहे। मी कोण?
- मराठी अर्थ – मी माझ्या सोंडेने पाणी पितो आणि माझे शरीर मोठे आहे। मी कोण आहे?
- उत्तरम् – गजः (हत्ती)
(४) भषामि रात्रौ दृष्टा चौरम्।
वक्रपुच्छकः कथयत कोऽहम्?
- संस्कृतार्थः – मी रात्री भुंकतो आणि चोर दिसल्यावर सावध करतो। माझे शेपूट वक्र आहे। मी कोण?
- मराठी अर्थ – मी रात्री भुंकतो आणि चोर दिसल्यावर सावध करतो। माझे शेपूट वाकडे आहे। मी कोण आहे?
- उत्तरम् – शुनकः (कुत्रा)
(५) मेघं दृष्टा करोमि नृत्यम्।
विस्तृतपिच्छः कथयत कोऽहम्?
- संस्कृतार्थः – मी ढग पाहिल्यावर नाचतो आणि माझे पंख मोठे आहेत। मी कोण?
- मराठी अर्थ – मी ढग पाहिल्यावर आनंदाने नाचतो आणि माझे पंख मोठे आहेत। मी कोण आहे?
- उत्तरम् – मयूरः (मोर)
२. चित्रवर्णन कुरुत। प्रहेलिका रचयत।
(१) प्रहेलिका:
- अहं छायां यच्छामि।
- अहं प्रकाशं यच्छामि।
- अहं ऊष्णताम् अपि यच्छामि।
- अहं कः? सूर्यः।
मराठी अर्थ:
- मी सावली देतो।
- मी प्रकाश देतो।
- मी उष्णता (गरमी) देखील देतो।
- मी कोण आहे? सूर्य।
(२) प्रहेलिका:
- मम वर्णः हरितः।
- धान्यम् मम प्रियं खाद्यम्।
- मम चञ्चुः रक्ता।
- अहं कः? ससः (तोता)।
मराठी अर्थ:
- माझा रंग हिरवा आहे।
- धान्य माझे आवडते अन्न आहे।
- माझी चोच लाल आहे।
- मी कोण आहे? ससा (तोता)।
(३) प्रहेलिका:
- मम वर्णः श्यामः।
- किन्तु अहं काकः न अस्मि।
- अहं मधुरं गायामि।
- अहं वृक्षे निवसामि।
- अहं कः? कोकिलः (कोकीळ).
मराठी अर्थ:
- माझा रंग काळा आहे।
- पण मी कावळा नाही।
- मी गोड गाणे गातो।
- मी झाडांवर राहतो।
- मी कोण आहे? कोकीळ।
Leave a Reply