भाषाभ्यास
१. एकवाक्येन उत्तरं लिखत।
१) मारुतिः कस्याः अन्वेषणार्थम् उद्यते? (हनुमान कोणाच्या शोधासाठी निघाला?)
➡ मारुतिः सीतायाः अन्वेषणार्थं उद्यते। (हनुमान सीतेच्या शोधासाठी निघाला।)
२) पर्वतस्य नाम किम्‌? (त्या पर्वताचे नाव काय आहे?)
➡ पर्वतस्य नाम मैनाकः। (त्या पर्वताचे नाव मैनाक आहे।)
३) पुरा सर्वे पर्वताः कीदृशाः? (पूर्वी सर्व पर्वत कसे होते?)
➡ पुरा सर्वे पर्वताः सपक्षाः आसन्। (पूर्वी सर्व पर्वतांना पंख होते।)
४) पर्वतैः के त्रस्ताः? (पर्वतांमुळे कोण घाबरले होते?)
➡ पर्वतैः ऋषयः त्रस्ताः। (पर्वतांमुळे ऋषी घाबरले होते।)
५) मैनाकं समुद्रतलं कः नयति? (मैनाक पर्वताला समुद्रतळाशी कोण घेऊन गेला?)
➡ मैनाकं समुद्रतलं पवनदेवः नयति। (पवनदेव मैनाक पर्वताला समुद्रतळाशी घेऊन गेला।)
२. प्रश्ननिर्माणं कुरुत।
१) पवनदेवः मैनाकं वज्रप्रहारात्‌ रक्षति। (पवनदेव मैनाकला वज्राच्या प्रहारापासून वाचवतो।)
➡ कः मैनाकं वज्रप्रहारात्‌ रक्षति? (मैनाकला वज्रप्रहारापासून कोण वाचवतो?)
२) ऋषयः इन्द्रम्‌ उपागच्छन्। (ऋषी इंद्राकडे गेले।)
➡ के इन्द्रम्‌ उपागच्छन्? (इंद्राकडे कोण गेले?)
३) इन्द्रः पर्वतेभ्यः अकुप्यत्। (इंद्र पर्वतांवर रागावला।)
➡ कः पर्वतेभ्यः अकुप्यत्? (पर्वतांवर कोण रागावला?)
४) मैनाकः समुद्रात्‌ बहिः आयाति। (मैनाक पर्वत समुद्राबाहेर आला।)
➡ कः समुद्रात्‌ बहिः आयाति? (समुद्राबाहेर कोण आला?)
३. पृथक् कुरुत।
| नाम (संज्ञा) | सर्वनाम (सर्वनाम) | विशेषणम् (विशेषण) | क्रियापदम् (क्रियापद) |
|---|---|---|---|
| मारुतिः, ऋष्यः | सः, तम् | दीर्घः, प्रीतः | चिन्तयति, उदञ्च्छति |
४. समूहेतरपदं चिनुत।
१) मारुतिः, पवनपुत्रः, हनुमान्‌, पावकः
➡ समूहेतरपदं – पावकः (पावक म्हणजे अग्नी आहे, हनुमानाशी संबंधित नाही।)
२) सुरपतिः, शक्रः, वज्रम्‌, इन्द्रः
➡ समूहेतरपदं – वज्रम्‌ (हे इंद्राचे अस्त्र आहे, पण इंद्राचे नाव नाही।)
३) मैनाकः, नगः, गिरिः, अचलः
➡ समूहेतरपदं – मैनाकः (बाकीचे पर्वतांचे समानार्थी शब्द आहेत, पण मैनाक विशिष्ट पर्वत आहे।)
५. विरुद्धार्थकशब्दान्‌ लिखत।
१) बहिः × अन्तः (बाहेर × आत)
२) उद्युक्तः × अनुद्युक्तः / निःस्पृहः (तयार × तयार नसलेला)
३) स्मरणम्‌ × विस्मरणम्‌ (स्मरण × विस्मरण)
६. पाठे ‘मारुति’ शब्दस्य स्थाने ‘पवनसुत’ अपि च ‘पर्वतः’ इत्यस्य स्थाने ‘अद्रिः’ इति शब्दं प्रयुज्य पाठं पुनर्लिखत।
➡ (पाठ पुन्हा लिहिला जाऊ शकतो, हवे असल्यास सांगा।)
७. माध्यमभाषया उत्तरं लिखत।
१) ‘उपकारस्य स्मरणं’ मैनाकेन कथं कृतम्?
(मैनाकने उपकाराचे स्मरण कसे केले?)
➡ मैनाकः पवनदेवस्य उपकारं स्मरन् मारुतेः साहाय्यं अकरोत्।
(मैनाकने पवनदेवाने पूर्वी दिलेल्या मदतीचे स्मरण करून हनुमानाची मदत केली।)
२) मारुतेः उड्डाणकथां श्रुत्वा कस्य आधुनिककथात्र स्मरणं भवति?
(हनुमानाच्या उड्डाणाची कथा ऐकल्यावर कोणत्या आधुनिक घटनेची आठवण येते?)
➡ मारुतेः उड्डाणकथा श्रुत्वा यानविज्ञानस्य स्मरणं भवति।
(हनुमानाच्या उड्डाणाची कथा ऐकली की अंतराळयात्रेची आठवण येते।)
३) रामायणे येषाम्‌ उल्लेखः, तेषाम्‌ अन्य-पशु-पक्षिणां विषयम् अनुसृत्य सन्दर्भं लिखत।
(रामायणात उल्लेख असलेल्या इतर प्राणी-पक्ष्यांबद्दल माहिती द्या।)
➡ रामायणे कपयः, गजाः, गरुडः, जटायुः इत्यादीनां उल्लेखः अस्ति।
(रामायणात वानर, हत्ती, गरुड आणि जटायू यांचा उल्लेख आहे।)
४) यदि पर्वताः अधुना अपि पश्ययुक्ताः स्युः, तर्हि किं भविष्यति?
(जर आजही पर्वतांना पंख असते, तर काय झाले असते?)
➡ यदि पर्वताः सपक्षाः स्युः, तर्हि ते स्वेच्छया गच्छेयुः, जनाः च त्रस्ताः अभविष्यन्।
(जर पर्वतांना पंख असते, तर ते हवेत फिरले असते आणि लोक घाबरले असते।)
Leave a Reply