भाषाभ्यासः
श्र्लोकः – १
१. एकवाक्येन उत्तरत।
अ) राजा कुत्र पूज्यते?(राजा कुठे पूजला जातो?)
→ राजा स्वदेशे पूज्यते।(राजा आपल्या देशात पूजला जातो.)
आ) कः सर्वत्र पूज्यते?(सर्वत्र कोण पूजला जातो?)
→ विद्वान् सर्वत्र पूज्यते।(विद्वान सर्वत्र पूजला जातो.)
२. चतुर्थं पदं लिखत।
→ विद्वान् = विद्वत्वम् :: नृपः = नृपत्वम्।
(विद्वान = विद्वत्ता :: राजा = –?)➡ राजा = राजेपण
३. समूहेतरपदं चिनुत।
अ) भूपः, महीपालः, पार्थिवः, पण्डितः।→ पण्डितः।
(या गटामध्ये वेगळे कोणते शब्द आहे?)➡ पंडित (कारण इतर शब्द राजाला दर्शवतात.)
आ) प्राज्ञः, विचक्षणः, चाणाक्षः, क्षितिपतिः।→ क्षितिपतिः।
(या गटामध्ये वेगळे कोणते शब्द आहे?)➡ क्षितिपती (कारण इतर शब्द विद्वान व्यक्तीस दर्शवतात.)
श्र्लोकः – २
१. एकवाक्येन उत्तरत।
अ) कीदृशम् अक्षरं नास्ति? (कशात मंत्र नसलेले अक्षर नाही?)
→ अमन्त्रमक्षरं नास्ति।➡ कोणतेही अक्षर असे नाही जे मंत्र बनू शकत नाही.
आ) कीदृशं मूलं नास्ति?
→ अनौषधं मूलं नास्ति।(कुठले मूल औषधी गुणांनी युक्त नसते?)➡ असे कोणतेही मूल नाही ज्यामध्ये औषधी गुणधर्म नसतात.
इ) कीदृशः पुरुषः नास्ति?
→ अयोग्यः पुरुषः नास्ति।(अयोग्य पुरुष असतो का?)➡ नाही, असा कोणताही पुरुष नाही जो पूर्णपणे अयोग्य असेल.
ई) कः दुर्लभः?
→ योजकः तत्र दुर्लभः।(काय सर्वात दुर्मिळ आहे?)➡ चांगल्या गुणांचे योग्य संकलन करणारा व्यक्ती दुर्मिळ असतो.
श्र्लोकः – ३
१. मेलं कुरुत।
बलिः बद्धः → अतिदानात्।
(बली कोणत्या कारणामुळे बांधला गेला?)➡ बली राजा जास्त दान केल्यामुळे बांधला गेला.
सुयोधनः बद्धः → अतिमानात्।
(सुयोधन कोणत्या कारणामुळे बांधला गेला?)➡ सुयोधन अहंकारामुळे पराभूत झाला.
रावणः विनष्टः → लौल्यात्।
(रावण कोणत्या कारणामुळे नष्ट झाला?)➡ रावण आपल्या वासनेमुळे नष्ट झाला.
२. एकवाक्येन उत्तरत।
अ) बलिः कस्मात् बद्धः?
→ बलिः अतिदानात् बद्धः।(बली कोणत्या कारणामुळे बांधला गेला?)➡ बली राजा जास्त दान दिल्यामुळे बांधला गेला.
आ) सुयोधनः कस्मात् बद्धः?
→ सुयोधनः अतिमानात् बद्धः।(सुयोधन कोणत्या कारणामुळे बांधला गेला?)➡ सुयोधन अहंकारामुळे पराभूत झाला.
इ) रावणः कस्मात् विनष्टः?
→ रावणः लौल्यात् विनष्टः।(रावण कोणत्या कारणामुळे नष्ट झाला?)➡ रावण वासनेमुळे नष्ट झाला.
ई) किं सर्वत्र वर्जयेत?
→ अति सर्वत्र वर्जयेत।(सर्व ठिकाणी काय टाळावे?)➡ कोणत्याही गोष्टीचा अतिरेक टाळावा.
श्र्लोकः – ४
१. रिक्तस्थानं पूरयत।
विशेषणम् → विशेष्यम् स्वर्णमयी → लङ्कागरियसी → जननी, जन्मभूमिः
(सुवर्णमयी → लंकाश्रेष्ठ → माता, जन्मभूमी)
Leave a Reply