नागरिकशास्त्र Question Answers Class 8 Chapter 2 Nagrik Shastra Maharashtra Board Marathi Medium

भारताची संसद

1. दिलेल्या पर्यायांपैकी योग्य पर्याय निवडून विधाने पुन्हा लिहा.

(1) लोकसभेवर ……… पद्धतीने उमेदवार निवडून पाठवले जातात.

(अ) भौगोलिक मतदार संघ (ब) धार्मिक मतदार संघ

(क) स्थानिक शासन संस्था मतदार संघ (ड) प्रमाणशीर प्रतिनिधित्व पद्धत

उत्तर – (अ) भौगोलिक मतदार संघ

(2) भारताचे ………. हे राज्यसभेचे पदसिद्ध सभापती असतात.

(अ) राष्ट्रपती (ब) उपराष्ट्रपती

(क) प्रधानमंत्री (ड) सरन्यायाधीश

उत्तर – (ब) उपराष्ट्रपती

2. शोधा आणि लिहा.

(1) लोकसभा व राज्यसभेच्या सदस्यांना खासदार या नावाने संबोधतात.

(2) कायद्याच्या निर्मितीची जबाबदारी संसदेची आहे.

3. पुढील विधाने सकारण स्पष्ट करा.

(1) राज्यसभा हे कायमस्वरूपी सभागृह आहे.

उत्तर – राज्यसभा पूर्णपणे विसर्जित होत नाही. दर दोन वर्षांनी 1/3 सदस्य निवृत्त होतात आणि नव्या सदस्यांची निवड होते. त्यामुळे राज्यसभा सातत्याने कार्यरत राहते.

(2) लोकसभेला पहिले सभागृह म्हणतात.

उत्तर – लोकसभा हे संसदेचे जनतेने थेट निवडून दिलेले सभागृह आहे. लोकसभेच्या सदस्यांची निवड सार्वत्रिक निवडणुकीद्वारे होते, म्हणून तिला पहिले सभागृह म्हणतात.

4. खालील प्रश्नांची 25 ते 30 शब्दांत उत्तरे लिहा.

(1) लोकसभेचे सदस्य कसे निवडले जातात?

उत्तर – लोकसभेचे सदस्य सार्वत्रिक मतदानाद्वारे निवडले जातात. संपूर्ण देशातील मतदारांना मतदानाचा हक्क असतो. प्रत्येक राज्याच्या लोकसंख्येनुसार लोकसभेतील जागा निश्चित केल्या जातात.

(2) लोकसभेच्या अध्यक्षांची कामे स्पष्ट करा.

उत्तर – लोकसभा अध्यक्ष सभागृहाचे कामकाज सुरळीत चालवतात, सभासदांना बोलण्याची संधी देतात, नियमांचे पालन करतात आणि लोकप्रतिनिधींच्या हक्कांचे संरक्षण करतात.

5. कायदानिर्मितीच्या प्रक्रियेतील टप्पे स्पष्ट करा.

1. पहिले वाचन: विधेयक सादर केले जाते व त्याच्या उद्दिष्टांची थोडक्यात माहिती दिली जाते.
2. दुसरे वाचन: सभागृहात चर्चा होते व सुधारणा सुचवल्या जातात.
3. तिसरे वाचन: अंतिम चर्चा व मतदान होते.
4. राष्ट्रपतींची मंजुरी: दोन्ही सभागृहांनी संमत केल्यानंतर राष्ट्रपतींच्या स्वाक्षरीनंतर विधेयक कायद्यात रूपांतरित होते.