इतिहास Question Answers Class 8 Chapter 9 Itihas Maharashtra Board Marathi Medium

स्वातंत्र्यलढ्याचे अंतिम पर्व

1. दिलेल्या पर्यायांपैकी योग्य पर्याय निवडून विधाने पुन्हा लिहा.

(अंदमान व निकोबार, ऑगस्ट क्रांती, विनोबा भावे)

1. वैयक्तिक सत्याग्रहाचे विनोबा भावे हे पहिले सत्याग्रही होते.
2. 1942 च्या राष्ट्रव्यापी आंदोलनाला ऑगस्ट क्रांती असे म्हटले जाते.
3. नोव्हेंबर 1943 मध्ये जपानने अंदमान व निकोबार बेटे जिंकून ती आझाद हिंद सरकारच्या स्वाधीन केली.

2. पुढील विधाने सकारण स्पष्ट करा.

1. नोव्हेंबर 1939 मध्ये राष्ट्रीय सभेच्या प्रांतिक मंत्रिमंडळांनी राजीनामे दिले.

उत्तर – 

• दुसऱ्या महायुद्धाच्या काळात ब्रिटिश व्हॉइसरॉयने भारत इंग्लंडच्या बाजूने युद्धात सहभागी झाल्याचे जाहीर केले.
• भारताला तातडीने स्वातंत्र्य द्यावे, अशी राष्ट्रीय सभेची मागणी ब्रिटिशांनी फेटाळली.
• यामुळे राष्ट्रीय सभेच्या मंत्रिमंडळांनी निषेध म्हणून राजीनामे दिले.

2. आझाद हिंद सेनेला शस्त्रेखाली ठेवावी लागली.

उत्तर – 

• आझाद हिंद सेनेने भारताच्या पूर्व सीमेवर ब्रिटिशांविरुद्ध लढाई केली.
• मात्र, जपानच्या पराभवानंतर मिळणारी मदत थांबली आणि नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांचा मृत्यू झाला.
• त्यामुळे सेनेला लढा थांबवून शस्त्र ठेवावे लागले.

3. प्रतिसरकार जनतेचे प्रेरणास्थान ठरले.

उत्तर – 

• ब्रिटिश सत्तेविरोधात काही भागांत लोकांनी प्रतिसरकार स्थापन केली.
• साताऱ्यात नाना पाटील यांच्या नेतृत्वाखाली प्रतिसरकार चालवले गेले.
• लोककल्याणकारी कार्यांमुळे हे सरकार लोकांसाठी प्रेरणास्थान ठरले.

3. पुढील तक्ता पूर्ण करा.

4. पुढील प्रश्नांची थोडक्यात उत्तरे लिहा.

1. शिरीषकुमारचे कार्य तुम्हांस कसे प्रेरणादायी आहे?

उत्तर – 

• शिरीषकुमार आणि त्यांच्या सहकाऱ्यांनी तिरंगा ध्वज घेऊन मिरवणूक काढली.
• ‘वंदे मातरम्’च्या घोषणांसह ब्रिटिशांविरोधात आंदोलन केले.
• पोलिसांच्या गोळीबारात शहीद झाले. त्यांचे बलिदान प्रेरणादायी आहे.

2. इंग्लंडचे प्रधानमंत्री विन्स्टन चर्चिल यांनी स्टॅफर्ड क्रिप्स यांना भारतात का पाठवले?

उत्तर – 

• दुसऱ्या महायुद्धाच्या वेळी जपानी फौजा भारताच्या सीमांपर्यंत पोहोचल्या होत्या.
• ब्रिटनला भारतीयांचे सहकार्य आवश्यक होते.
• त्यामुळे चर्चिल यांनी क्रिप्स यांना भारतात पाठवून राजकीय तोडगा काढण्याचा प्रयत्न केला.

3. राष्ट्रीय सभेच्या प्रमुख नेत्यांना अटक झाल्याचे वृत्त देशभर पसरल्यावर कोणती प्रतिक्रिया उमटली?

उत्तर – 

• देशभर आंदोलने सुरू झाली.
• लोकांनी मिरवणुका काढून सरकारचा निषेध केला.
• तुरुंग, पोलीस ठाणी आणि सरकारी इमारतींवर हल्ले झाले.