भूगोल Important Questions Class 8 Chapter 9 Bhugol Maharashtra Board Marathi Medium

नकाशाप्रमाण

लहान प्रश्न

1. भारताचे सर्वात मोठे राज्य कोणते आहे?

उत्तर – राजस्थान हे भारतातील सर्वात मोठे राज्य आहे.

2. पृथ्वीवर एकूण किती खंड आहेत?

उत्तर – पृथ्वीवर एकूण सात खंड आहेत.

3. भारताच्या उत्तरेस कोणती पर्वतरांग आहे?

उत्तर – हिमालय पर्वतरांग भारताच्या उत्तरेस आहे.

4. पृथ्वी स्वतःच्या अक्षाभोवती फिरण्यास किती वेळ घेते?

उत्तर – पृथ्वीला स्वतःभोवती फिरायला २४ तास लागतात.

5. पृथ्वीवरील सर्वात मोठा महासागर कोणता आहे?

उत्तर – पॅसिफिक (प्रशांत) महासागर सर्वात मोठा आहे.

6. मानवी जीवनासाठी कोणता नैसर्गिक स्त्रोत सर्वात आवश्यक आहे?

उत्तर – पाणी हे मानवी जीवनासाठी सर्वात आवश्यक आहे.

7. भारताची सर्वात लांब नदी कोणती आहे?

उत्तर – गंगा ही भारतातील सर्वात लांब नदी आहे.

8. कोणत्या वायुदाब पट्ट्यात वाळवंटे आढळतात?

उत्तर – वाळवंटे प्रामुख्याने उष्णकटिबंधीय उच्च दाब पट्ट्यात आढळतात.

9. जैवविविधता संरक्षणासाठी कोणते उपाय आवश्यक आहेत?

उत्तर – वृक्षारोपण, जंगलसंवर्धन, आणि प्रदूषण नियंत्रण आवश्यक आहे.

10. महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा सागरकिनारा कोणता आहे?

उत्तर – महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा सागरकिनारा मुंबईचा गिरीगाव चौपाटी आहे.

दीर्घ प्रश्न

1. हवामान आणि वातावरण यामध्ये काय फरक आहे?

उत्तर – हवामान म्हणजे अल्पकालीन बदल तर वातावरण म्हणजे दीर्घकालीन बदल. हवामान विशिष्ट ठिकाणी एका दिवसात बदलू शकते, तर वातावरण बदलण्यासाठी अनेक दशके लागतात. हवामानाला तापमान, आर्द्रता, वारा आणि पर्जन्यमान यांचा प्रभाव असतो.

2. महाराष्ट्रातील प्रमुख नद्या कोणत्या आणि त्यांचे महत्त्व काय आहे?

उत्तर – महाराष्ट्रातील प्रमुख नद्या गोदावरी, कृष्णा, भीमा, तापी आणि नर्मदा आहेत. या नद्या राज्यातील शेती, जलसिंचन आणि पिण्याच्या पाण्यासाठी उपयुक्त आहेत. याशिवाय नद्यांमुळे जैवविविधता वाढण्यास मदत होते.

3. भूगोलाच्या अभ्यासाचा आपल्या दैनंदिन जीवनावर काय परिणाम होतो?

उत्तर – भूगोलामुळे आपल्याला पृथ्वीवरील नैसर्गिक संसाधनांची माहिती मिळते. हवामान, नद्या, डोंगर, वाळवंट आणि मानवी जीवनावर त्यांचा प्रभाव समजतो. तसेच भूप्रदेशानुसार शेती, वस्ती आणि जीवनशैली ठरते.

4. मानवी क्रियांमुळे पर्यावरणावर कोणते परिणाम होत आहेत?

उत्तर – वाढती लोकसंख्या, जंगलतोड, प्रदूषण आणि औद्योगिकीकरणामुळे पर्यावरणाची मोठी हानी होत आहे. यामुळे हवामान बदल, ग्लोबल वॉर्मिंग आणि नैसर्गिक आपत्ती वाढत आहेत. पर्यावरण वाचवण्यासाठी आपल्याला अधिक झाडे लावणे आणि प्रदूषण कमी करणे गरजेचे आहे.

5. पृथ्वीच्या जलचक्राची प्रक्रिया स्पष्ट करा.

उत्तर – जलचक्र म्हणजे पाण्याची सतत फिरणारी प्रक्रिया आहे. सूर्याच्या उष्णतेमुळे पाणी बाष्पीभवन होते, ढग तयार होतात आणि नंतर पाऊस पडतो. पाऊस पडून तेच पाणी नद्यांमधून पुन्हा समुद्रात जाते आणि ही प्रक्रिया सतत सुरू राहते.

6. खनिज साधनसंपत्ती म्हणजे काय आणि ती का महत्त्वाची आहे?

उत्तर – खनिज साधनसंपत्ती म्हणजे पृथ्वीच्या गर्भातून मिळणारे मौल्यवान पदार्थ. कोळसा, पेट्रोलियम, लोखंड, सोने, तांबे यांसारखी खनिजे उद्योग आणि उर्जेसाठी महत्त्वाची आहेत. त्यांचा जपून वापर करणे आवश्यक आहे कारण ही संपत्ती मर्यादित आहे.

7. शाश्वत विकास म्हणजे काय आणि तो का गरजेचा आहे?

उत्तर – शाश्वत विकास म्हणजे सध्याच्या गरजा पूर्ण करताना भविष्यातील संसाधनेही टिकून राहतील असा विकास. यामध्ये नैसर्गिक संसाधनांचा संतुलित वापर, पर्यावरणसंवर्धन आणि सामाजिक समता यांचा समावेश होतो. भविष्यातील पिढ्यांसाठी निसर्ग वाचवणे आवश्यक आहे.

8.मानवी वस्तीचा भूगोल कशावर अवलंबून असतो?

उत्तर – मानवी वस्तीचा भूगोल प्रामुख्याने भूप्रदेश, हवामान, जलसंपत्ती आणि संसाधनांवर अवलंबून असतो. सपाट प्रदेश, नद्यांच्या काठांवर आणि शेतीयोग्य भूमी असलेल्या भागात लोकसंख्या जास्त असते. तर डोंगराळ, वाळवंटी आणि कठीण हवामानाच्या प्रदेशात लोकसंख्या कमी असते.

9. नद्यांचे जीवनातील महत्त्व स्पष्ट करा.

उत्तर – नद्या मानवी जीवनासाठी महत्त्वाच्या आहेत कारण त्या पिण्याचे पाणी, शेतीसाठी सिंचन आणि उद्योगांसाठी पाणी पुरवतात. याशिवाय नद्यांच्या खोऱ्यात मोठ्या प्रमाणावर वस्ती विकसित होते. ऐतिहासिक दृष्टिकोनातूनही नद्यांचा मोठा उपयोग झाला आहे.

10. पृथ्वीवर नैसर्गिक आपत्ती कोणकोणत्या आहेत आणि त्यांचा परिणाम काय असतो?

उत्तर – भूकंप, चक्रीवादळ, पूर, दुष्काळ आणि ज्वालामुखी उद्रेक या नैसर्गिक आपत्ती आहेत. या आपत्तीमुळे मोठ्या प्रमाणावर जीवितहानी आणि मालमत्तेचे नुकसान होते. आपत्ती व्यवस्थापनाद्वारे त्यांचे परिणाम कमी करण्याचा प्रयत्न केला जातो.