संतवाणी
प्र. १. आकृती पूर्ण करा.
संत तुकाराम महाराजांच्या मते शब्दांचे महत्त्व
- शब्दांचीच रत्ने (शब्द हेच खरी संपत्ती आहेत)
- शब्दांचीच शस्त्रे (शब्दांच्या माध्यमातून समाजप्रबोधन होते)
प्र. २. सूचनेनुसार सोडवा.
(अ) ‘धन’ हे उत्तर येईल असा प्रश्न तयार करा.
उत्तर – प्रश्न: संत तुकाराम महाराजांच्या मते सर्वश्रेष्ठ संपत्ती कोणती आहे?
(आ) संत तुकाराम महाराज शब्दांचा गौरव करतात कारण…
उत्तर – ते मानतात की शब्द हेच त्यांचे धन, जीवनाचे सार आणि समाजप्रबोधनाचे साधन आहे. शब्दांचा योग्य उपयोग करून ते लोकांना चांगल्या मार्गावर नेऊ शकतात.
प्र. ३. खालील संकल्पना स्पष्ट करा.
(अ) शब्दांचीच रत्ने: संत तुकाराम महाराज म्हणतात की शब्द हेच अमूल्य रत्नांप्रमाणे आहेत. शब्दांच्या माध्यमातून ज्ञान व उपदेश लोकांपर्यंत पोहोचतो.
(आ) शब्दांचीच शस्त्रे: शब्द हे शस्त्रांप्रमाणे प्रभावी असतात. चांगले शब्द लोकांचे जीवन सुधारतात, तर कटु शब्द हानी पोहोचवू शकतात. संत तुकाराम महाराजांनी शब्दांचा वापर अन्याय, अज्ञान, आणि दुराचारांविरुद्ध केला.
प्र. ४. शब्द हे संत तुकाराम महाराजांचे सर्वस्व आहे, या अर्थाची कवितेतील ओळ शोधा.
उत्तर: “शब्दचि आमुच्या जीवाचें जीवन।”
प्र. ५. तुमच्या शब्दांत उत्तरे लिहा.
(अ) ‘शब्द वाटूं धन जनलोकां’ या ओळीचा तुम्हांला समजलेला अर्थ स्पष्ट करा.
उत्तर – शब्द हेच खरी संपत्ती असून, त्यांचा योग्य वापर करून आपण लोकांना चांगल्या विचारांची देणगी देऊ शकतो.
(आ) संत तुकाराम महाराज शब्दांचा गौरव का व कसा करतात ते तुमच्या शब्दांत स्पष्ट करा.
उत्तर – ते शब्दांना ईश्वरसमान मानतात, कारण शब्दांच्या माध्यमातून विचार, उपदेश आणि ज्ञानाचा प्रसार होतो. त्यामुळे ते शब्दांचा गौरव करतात आणि त्यांचा सन्मान करतात.
(इ) ‘शब्दांचे सामर्थ्य अफाट असते’ या विधानाबाबत तुमचा अनुभव लिहा.
उत्तर – शब्दांच्या मदतीने लोकांना प्रेरित करता येते, चांगले विचार रुजवता येतात, आणि एखाद्याचा आत्मविश्वास वाढवता येतो. कठोर शब्द हानी पोहोचवू शकतात, तर प्रेमळ शब्द मन जिंकतात.
संत सावता माळी
प्र. १. चौकटी पूर्ण करा.
| संत सावता महाराजांची मागणी | संतांनी दाखवला तो मार्ग |
|---|---|
| संतांची सतत आठवण राहावी | भक्तिभावाने जीवन जगणे |
प्र. २. सूचनेनुसार करा.
(अ) अभंगात आलेला ‘परमेश्वर’ या अर्थाचा दुसरा शब्द लिहा.
उत्तर: नारायण
(आ) ‘संत’ हे उत्तर येईल असा प्रश्न तयार करा.
उत्तर – प्रश्न: संत सावता महाराजांना सतत कोणाची आठवण हवी आहे?
(इ) संत सावता महाराजांना कोणाची संगत हवी? (एका वाक्यात उत्तर लिहा.)
उत्तर – त्यांना संतांचा सहवास हवा आहे.
प्र. ३. तुमच्या शब्दांत उत्तरे लिहा.
(अ) संत सावता महाराजांचे मागणे तुमच्या शब्दांत लिहा.
उत्तर – त्यांना कोणतीही भौतिक वस्तू नको आहे, फक्त संतांची आठवण कायम राहावी आणि त्यांचा सहवास मिळावा अशी त्यांची इच्छा आहे.
(आ) संत सावता महाराज संतांचा सहवास लाभण्याची मागणी का करतात ते स्पष्ट करा.
उत्तर – संत भक्तीचा खरा मार्ग दाखवतात, आणि त्यांच्या सहवासामुळे आध्यात्मिक उन्नती होते. त्यामुळे संत सावता महाराजांनी संतसंगतीची मागणी केली आहे.
(इ) ‘सर्वच भक्त संतांना परमेश्वर रूप समजतात’ हा विचार अभंगाच्या आधारे पटवून द्या.
उत्तर – संत सावता महाराज अभंगात म्हणतात की संत हेच देव आहेत. त्यामुळे भक्त त्यांना परमेश्वराच्या रूपात पाहतात आणि त्यांच्या सहवासाची इच्छा धरतात.
Leave a Reply