शब्दकोश
प्रश्न 1: नम्रता, अंबर, आलोक, वरद, वनिता, समीर, शर्वरी, शेखर, समिरा, मानसी, माधवी हे शब्द ‘अकारविल्हे’ प्रमाणे लावा.
उत्तर: अकारविल्हे क्रमानुसार हे शब्द असे लावले जातील –
- अंबर
- आलोक
- वरद
- वनिता
- नम्रता
- माधवी
- मानसी
- समीर
- समिरा
- शर्वरी
- शेखर
प्रश्न 2: तुम्हांला पाठातील एखाद्या शब्दाचा अर्थ शोधायचा असेल तर यापुढे तुम्ही तो कसा शोधाल? सोदाहरण सांगा.
उत्तर: शब्दाचा अर्थ शोधण्यासाठी मी शब्दकोश वापरीन. शब्दकोशातील शब्द अकारविल्हे क्रमाने मांडलेले असतात, त्यामुळे शब्दातील पहिले अक्षर बघून योग्य ठिकाणी शब्द सापडेल.उदाहरणार्थ, जर मला ‘दिव्य’ या शब्दाचा अर्थ शोधायचा असेल, तर मी ‘द’ अक्षराच्या भागात जाईन आणि ‘दि’ पासून सुरू होणारे शब्द बघीन. तिथे मला ‘दिव्य’ या शब्दाचा अर्थ – “तेजस्वी, प्रकाशमान” असा मिळेल.
प्रश्न 3: शब्दकोशाचा तुम्हांला कळलेला उपयोग तुमच्या शब्दांत सांगा.
उत्तर: शब्दकोशाचा उपयोग खालीलप्रमाणे होतो –
- नवीन शब्दांचे अर्थ समजतात.
- शब्दांच्या योग्य उच्चाराची माहिती मिळते.
- शब्दाच्या वेगवेगळ्या संदर्भातील अर्थ समजतात.
- शब्दांचा व्युत्पत्ती (मूळ) व समानार्थी शब्द मिळतात.
- भाषेची समृद्धी होते व योग्य शब्दांचा उपयोग करता येतो.
प्रश्न 4: शब्दकोशासंबंधी खालील मुद्‌द्यांना धरून परिच्छेद तयार करा –
(1) शब्दकोशाचा उपयोग (2) शब्दकोश पाहण्याची उद्दिष्टे
उत्तर: शब्दकोश हा भाषेतील महत्त्वाचा संदर्भग्रंथ आहे. यात शब्दांचे योग्य अर्थ, उच्चार, व्युत्पत्ती, समानार्थी शब्द व वेगवेगळ्या संदर्भातील अर्थ दिलेले असतात. शब्दकोश पाहण्यामुळे भाषेची समृद्धी होते आणि योग्य शब्द वापरण्याची सवय लागते. एखाद्या शब्दाचा अर्थ समजून घेण्यासाठी शब्दकोशाचा वापर करावा लागतो. शब्दकोश पाहताना शब्द ‘अकारविल्हे क्रमाने’ दिलेले असतात, त्यामुळे योग्य शब्द सहज सापडतो. शब्दांचा अर्थ योग्यरित्या समजून घेण्यासाठी शब्दकोश महत्त्वाचा आहे.
Leave a Reply