अन्नजाल
प्र. 1. अन्नजालाचे महत्त्व पटवून देण्यासाठी कवीने दिलेली दोन उदाहरणे कोणती?उ:
- कोळ्याच्या जाळ्याचे उदाहरण – कोळी आपले जाळे स्वकष्टाने विणतो, त्यातील काही धागे तुटले तरी संपूर्ण जाळे तुटत नाही.
- अन्नसाखळीचे उदाहरण – एक प्राणिजात नष्ट झाली तर संपूर्ण अन्नसाखळी कोसळते.
प्र. 2. चुकीचे विधान शोधा.
(अ)
- मधली कडी तुटली तरी संपूर्ण साखळी कायम राहते. ❌ (चुकीचे)
- निसर्गनारायणाने महाजाल निर्माण केले. ✔️
- कोळी आपले जाळे स्वकष्टाने विणतो. ✔️
- कोणत्याच प्राण्याची माणसाने हत्या करू नये. ✔️
(आ)
- अन्नजालातील प्राणिजाती नष्ट झाल्यास ते क्षीण होते. ✔️
- कोळ्याच्या जाळ्यातील काही धागे तुटले तर काही बिघडत नाही. ✔️
- एक प्राणिजात नष्ट झाली तर अन्नसाखळी तुटते. ✔️
- अनेक प्राणिजाती मारल्या तरी अन्नजाल टिकून राहते. ❌ (चुकीचे)
प्र. 3. कोळ्याचे जाळे व अन्नजाल यांच्यातील साम्य लिहा.उ:
| कोळ्याचे जाळे | अन्नजाल |
|---|---|
| कोळी आपले जाळे स्वकष्टाने विणतो. | निसर्गाने अन्नजाल निर्माण केले आहे. |
| जाळ्यात अनेक धागे असतात, जे एकमेकांशी जोडलेले असतात. | अन्नजालात अनेक जीव एकमेकांशी जोडलेले असतात. |
| काही धागे तुटले तरी संपूर्ण जाळे नष्ट होत नाही. | काही प्रजाती नष्ट झाल्या तरी संपूर्ण अन्नजाल नष्ट होत नाही, पण कमकुवत होते. |
| जर खूप धागे तुटले तर संपूर्ण जाळे उद्ध्वस्त होते. | जर खूप प्रजाती नष्ट झाल्या तर अन्नजाल तुटते आणि परिसंस्थेवर विपरीत परिणाम होतो. |
प्र. 4. खालील कृतीचा/घटनेचा परिणाम लिहा.
मानवाने प्राण्यांना मारले तर:
- अन्नसाखळी तुटू शकते.
- काही विशिष्ट प्रजाती नष्ट होऊ शकतात.
- परिसंस्था असंतुलित होईल.
- अन्नजाल कमजोर होऊन शेवटी संपूर्णपणे नष्ट होऊ शकते.
प्र. 5. तुमच्या शब्दांत स्पष्ट करा.
(अ) तुम्हांला समजलेली अन्नसाखळी तुमच्या शब्दांत सोदाहरण स्पष्ट करा.
उ: अन्नसाखळी म्हणजे एक सजीव दुसऱ्या सजीवावर अवलंबून असतो. उदाहरणार्थ, गवत → ससा → लांडगा. जर ससे कमी झाले, तर लांडग्यांना अन्न मिळणार नाही आणि त्यांची संख्या कमी होईल.
(आ) कवितेच्या आधारे ‘जीवो जीवस्य जीवनम्’ हे सुवचन स्पष्ट करा.
उ: या सुवचनाचा अर्थ “एक जीव दुसऱ्या जीवाच्या जीवावर जगतो” असा आहे. कवितेत सांगितल्याप्रमाणे, प्रत्येक प्राणी दुसऱ्या प्राण्यावर अवलंबून आहे. जर एक प्राणी नष्ट झाला, तर संपूर्ण अन्नसाखळी धोक्यात येते. त्यामुळे अन्नजाल टिकवण्यासाठी जैवविविधतेचे संरक्षण करणे गरजेचे आहे.
Leave a Reply