चोच आणि चारा
प्रश्न 1: खालील आकृती पूर्ण करा.
(अ) उत्क्रांतीनंतर टिकून राहिलेले पक्ष्यांमधील बदल:
- पंखांची रचना बदलली
- चोचीचा आकार बदलला
- शरीराची ठेवण अनुकूल झाली
(आ) पक्ष्यांचे निरीक्षण करताना बघितल्या जाणाऱ्या गोष्टी:
- त्यांच्या हालचाली आणि उड्डाण करण्याची पद्धत
- शरीराचा रंग व पिसांची रचना
- त्यांचे खाद्य आणि राहण्याची जागा
(इ) चोचीचे विविध उपयोग:
- अन्न तोडणे आणि खाणे
- घरटे तयार करणे
- शत्रूपासून संरक्षण करणे
- आपल्या पिलांचे संगोपन करणे
- शिकार पकडणे
प्र. 2. एका शब्दांत उत्तर लिहा.
(अ) चोचीचा वरचा भाग – मॅक्सिला
(आ) चोचीचा टोकदार असलेला दातासारखा भाग – एग टूथ
(इ) चोचीचा वैशिष्ट्यपूर्ण आकार असलेला पहिल्या क्रमांकाचा पक्षी – धनेश (हॉर्नबिल)
(ई) ‘एग टूथ’ नसलेला पक्षी – किवी
प्र. 3. कोण ते लिहा.
(अ) ‘अग्निपंख’ हे नाव सार्थ करणारा पक्षी – गुलाबी फ्लेमिंगो
(आ) चोचीचा सर्वांत वेगळा उपयोग करणारा पक्षी – पोपट
(इ) ‘शक्करचोरा’ म्हणून ओळखले जाणारे पक्षी – सनबर्ड्स
(ई) घरटे विणण्याची कलाकुसर जाणणारा पक्षी – सुगरण पक्षी
प्र. 4. फरक लिहा.
किवी पक्षी | इतर पक्षी |
---|---|
1) किवी पक्षाला उड्डाण करण्यासाठी पंख विकसित नसतात. | 1) इतर पक्षांना उड्डाण करण्यासाठी मजबूत पंख असतात. |
2) तो जास्त करून जमिनीवर राहतो आणि चालण्यास अनुकूल असतो. | 2) इतर पक्षी झाडांवर, आकाशात आणि वेगवेगळ्या ठिकाणी राहतात. |
प्र. 5. पाठाच्या आधारे तुमच्या शब्दांत लिहा.
(अ) ‘चोचींचे आकार भक्ष्याप्रमाणे बदलतात’ या विधानाचा अर्थ
- पक्ष्यांचे भक्ष्य विविध प्रकारचे असते, जसे की किडे, फळे, धान्य, मासे इत्यादी.
- त्या भक्ष्याचा सहज शोध घेण्यासाठी आणि ते खाण्यासाठी चोचीची रचना वेगवेगळी असते.
- शिकारी पक्ष्यांची चोच अणकुचीदार आणि मजबूत असते, तर फुलांतील मध पिणाऱ्या पक्ष्यांची चोच लांब आणि वाकडी असते.
(आ) पक्ष्यांच्या चोचपुराणातून तुम्हांला मिळालेली नवीन माहिती
- पक्ष्यांच्या चोची केवळ अन्न खाण्यासाठीच नसून, त्या घरटे बांधण्यासाठी, पिल्लांना खाऊ घालण्यासाठी आणि लपण्यासाठीही उपयोगी पडतात.
- काही पक्ष्यांच्या चोचीवर श्वसनेंद्रिय असते.
- फिंच पक्ष्यांच्या चोची त्यांच्या अन्नाच्या प्रकारानुसार बदललेल्या असतात.
(इ) ‘ज्याने चोच दिलीय तो चाराही देतो’ या म्हणीचा अर्थ
- निसर्गाने प्रत्येक जीवाला त्याच्या जगण्यासाठी आवश्यक साधने दिली आहेत.
- पक्ष्यांना वेगवेगळ्या प्रकारच्या चोची दिल्यामुळे त्यांना आपल्या गरजा भागवता येतात.
- निसर्ग सर्वांसाठी काही ना काही व्यवस्था करून देतो.
प्र. 6. खालील वाक्यांतील क्रियाविशेषणे अधोरेखित करा.
(अ) सनबर्ड्स फुलाच्या पाकळीवर आरामात बसतात.
(आ) बहिणाबाईंनी सुगरणीच्या चोचीचं अचूक वर्णन केलं.
(इ) तुम्ही पक्ष्यांचे बारकाईने निरीक्षण करा.
(ई) घार आपली शिकार घट्ट पकडते.
प्र. 7. पाठात आलेल्या पक्ष्यांच्या नावांची यादी आणि त्यांचे वैशिष्ट्ये.
पक्ष्याचे नाव | वैशिष्ट्य |
---|---|
हॉर्नबिल (धनेश) | मोठी आणि वक्र चोच |
फ्लेमिंगो | मध्येच वाकडी चोच |
गरुड, घार, ससाणा | अणकुचीदार, बाकदार चोच |
पोपट | जाडसर आणि बाकदार चोच |
सनबर्ड | लांब व बाकदार चोच |
खंड्या | टोकदार आणि सरळसोट चोच |
सुगरण | घरटे विणण्यासाठी सक्षम चोच |
शिंपी | पाने शिवण्यासाठी टोकदार चोच |
Leave a Reply