स्वामी विवेकानंदांची भारतयात्रा
प्र. १: चौकट पूर्ण करा.
खेत्रीच्या महाराजांना स्वामीजींनी दिलेल्या उत्तराची वैशिष्ट्ये:
- तर्कशुद्धता
- तर्कसंगती
प्र. २: वैशिष्ट्ये लिहा.
(अ) श्रीपादशिला:
- कन्याकुमारीजवळ समुद्रात स्थित एक पवित्र स्थान
- स्वामी विवेकानंदांनी येथे तीन दिवस ध्यानधारणा केली
(आ) शाक्य मुनि:
- गौतम बुद्ध यांना शाक्य मुनि असे म्हणतात
- ते बौद्ध धर्माचे संस्थापक होते
प्रश्न ३: हे केव्हा घडेल ते लिहा.
(अ) परिच्छेद वाचल्यानंतर तो लक्षात राहील – जेव्हा मन एकाग्र असेल आणि सातत्याने अभ्यास केला जाईल.
(आ) माणसाची अंतःस्थ चेतना फुलेल – जेव्हा तो संकटांचा सामना करेल आणि संघर्षातून शिकेल.
प्रश्न ४: परिणाम लिहा.
(अ) स्वामीजींनी ग्रंथपालाला आव्हान दिले.
उत्तर – ग्रंथपालाने स्वामीजींना पुस्तकांबाबत प्रश्न विचारले, आणि त्यांनी अचूक उत्तर देऊन आपली स्मरणशक्ती आणि वाचन कौशल्य सिद्ध केले.
(आ) नावाड्यांनी पैशाशिवाय स्वामीजींना नावेतून न्यायचे नाकारले.
उत्तर – स्वामीजींनी समुद्रात उडी मारली आणि पोहत श्रीपादशिलेवर पोहोचले. हे पाहून नावाडी थक्क झाले आणि त्यांना स्वामीजींच्या अद्वितीय शक्तीची जाणीव झाली.
प्रश्न ५: तुमचे मत लिहा.
(अ) ग्रंथपालाने स्वामीजींच्या शिष्याजवळ त्यांच्या ग्रंथवाचनाबाबत व्यक्त केलेले मत.
उत्तर – प्रारंभी ग्रंथपालाला वाटले की स्वामीजी न वाचताच पुस्तके परत करतात. पण नंतर त्यांच्या अद्भुत स्मरणशक्तीची जाणीव झाल्यावर त्यांनी आश्चर्य व्यक्त केले.
(आ) पैसे घेतल्याशिवाय स्वामीजींना श्रीपादशिलेवर न नेणाऱ्या नावाड्यांबाबत तुमचे मत.
उत्तर – नावाड्यांचे वर्तन स्वाभाविक होते, कारण त्यांचा व्यवसाय पैसा घेऊन लोकांना नेण्याचा होता. मात्र, त्यांना नंतर समजले की स्वामीजी साधे संन्यासी आहेत आणि ते खरोखरच महान व्यक्ती आहेत.
प्रश्न ६: स्वामीजींचे खालील गुण दर्शवणारी वाक्ये पाठातून शोधा व लिहा.
(अ) निर्भयता: “स्वामी विवेकानंदांनी एकदम त्या सागरामध्ये उडी मारली.”
(आ) मनाची एकाग्रता: “मी माझं मन कुठेही एकाग्र करू शकतो.”
(इ) दृढनिश्चय: “मी आता दोन-तीन दिवस इथेच राहणार आहे.”
(ई) देशप्रेम: “तीन दिवस, तीन रात्र ते फक्त भारतमातेचे चिंतन करत होते.”
(उ) वाचनप्रेम: “ते रोज एक खंड वाचायचे आणि तो ग्रंथपालाला परत करायचे.”
प्रश्न ७: तुमचा अनुभव लिहा.
(अ) काम करत असताना एखादे संकट आले, की माणूस जागरूक राहून काम करतो, याविषयी तुमचा अनुभव
उत्तर – माझ्या शाळेतील एका स्पर्धेसाठी मी तयारी करत होतो. अचानक मी आजारी पडलो. पण तरीही मी संयम ठेवला आणि वेळेचे योग्य नियोजन केले. अखेरीस मी स्पर्धेत चांगली कामगिरी केली. संकटे आपल्याला अधिक मजबूत करतात.
प्र. ८: खालील दोन प्रसंगांतील फरक स्पष्ट करा.
स्वामीजींच्या समुद्रात उडी मारण्याबाबत नावाड्यांचे विचार
| उडी मारण्यापूर्वी | उडी मारल्यानंतर |
|---|---|
| नावाड्यांनी पैसे घेतल्याशिवाय स्वामीजींना श्रीपादशिलेवर नेण्यास नकार दिला. | स्वामीजींनी समुद्रात उडी मारून पोहत श्रीपादशिलेवर पोहोचल्याचे पाहून नावाड्यांना आश्चर्य वाटले. |
| त्यांना वाटले की स्वामीजींना पैसे द्यावेच लागतील. | त्यांना स्वामीजींच्या धैर्याची आणि संकल्पशक्तीची जाणीव झाली. |
| स्वामीजींना पैसे द्यायला लावणे हा त्यांचा उद्देश होता. | त्यांनी स्वामीजींना नमस्कार केला |
Leave a Reply