मराठी बालभारती Notes Class 8 Chapter 12 Balbharati Maharashtra Board

गोधडी

१. परिचय:

“गोधडी” ही कविता एका साध्या पण हृदयस्पर्शी भावनेवर आधारलेली आहे. गोधडी म्हणजे जुन्या कपड्यांचे तुकडे एकत्र शिवून बनवलेले उबदार वस्त्र. ही केवळ एक वस्त्र नसून, त्यामध्ये प्रेम, आठवणी आणि मायेची ऊब दडलेली असते. गोधडी आईच्या प्रेमाने आणि कष्टाने शिवलेली असते, त्यामुळे ती घरातील जिव्हाळ्याचे प्रतीक आहे.

२. गोधडीची वैशिष्ट्ये:

गोधडीमध्ये केवळ जुने कपडे असत नाहीत, तर त्यामध्ये कुटुंबाच्या प्रेमाचे, आठवणींचे आणि आईच्या मायेचे धागे असतात. तिची काही महत्त्वाची वैशिष्ट्ये पुढीलप्रमाणे आहेत –

1. मायेने शिवलेली: गोधडी आईच्या प्रेमाने आणि कष्टाने शिवलेली असते.
2. उब देणारी: ती केवळ शारीरिक उबच नाही, तर प्रेम आणि जिव्हाळ्याची उब देते.
3. कुटुंबाच्या आठवणी जपणारी: आई, बाबा, भाऊ, बहीण अशा सर्व कुटुंबीयांच्या कपड्यांचे तुकडे यामध्ये असतात.
4. गरिबीचे प्रतीक: ती जुने आणि फाटके कपडे वापरून तयार केली जात असल्याने गरिबीचेही प्रतिक आहे.
5. समाधान देणारी: जरी ती साधी आणि फाटकी असली तरी तिला एक वेगळीच आत्मीयता आणि समाधान देणारी उब असते.

३. गोधडीचे घटक व त्यांचे महत्त्व:

गोधडी बनवताना त्यात वेगवेगळ्या व्यक्तींच्या कपड्यांचे तुकडे असतात. त्या तुकड्यांचा भावनिक अर्थ असा असतो –

यामुळे गोधडी फक्त वस्त्र राहत नाही, तर ती एका संपूर्ण कुटुंबाचा जिव्हाळा आणि आठवणी जपणारी वस्त्र बनते.

४. गोधडीचे प्रतीकात्मक महत्त्व:

गोधडी केवळ एक साधे वस्त्र नसून, ती अनेक गोष्टींचे प्रतीक आहे –

1. प्रेम आणि माया: आईच्या हातांनी शिवलेली गोधडी म्हणजे तिच्या प्रेमाची आणि मायेची ऊब.
2. आठवणींची शिदोरी: गोधडीत प्रत्येक ठिगळ ही एखाद्या आठवणीचे प्रतीक असते.
3. गरिबी आणि समाधान: जरी ती फाटकी आणि जुनी असली तरी त्यामध्ये आईच्या मायेची ऊब असते.
4. कष्ट आणि जिद्द: ती बनवताना आईच्या कष्टाचा, जिद्दीचा आणि सहनशक्तीचा प्रत्यय येतो.

५. कवीचे मनोगत:

या कवितेत कवीने साध्या गोधडीच्या माध्यमातून प्रेम, माया आणि जिव्हाळ्याच्या भावना व्यक्त केल्या आहेत. गोधडीतील प्रत्येक चिंधी ही केवळ कपड्यांचा तुकडा नसून, ती त्या व्यक्तीच्या आठवणींचे प्रतीक आहे. कवीला गोधडी पाहताना त्याच्या आईच्या कष्टांची जाणीव होते आणि ती केवळ उब देणारे वस्त्र नसून, प्रेमाचे गाठोडे आहे हे कवीला पटते.

७. निष्कर्ष:

“गोधडी” ही केवळ एक वस्त्र नाही, तर आईच्या प्रेमाची आणि कुटुंबाच्या आठवणींची साठवण आहे. तिचे प्रत्येक ठिगळ एक वेगळी गोष्ट सांगते. कवीने अत्यंत हृदयस्पर्शी पद्धतीने या कवितेतून प्रेम, आठवणी, कष्ट आणि समाधानाचे दर्शन घडवले आहे. गोधडी गरिबीचे प्रतीक असूनही ती मनात उब निर्माण करणारी आणि समाधान देणारी असते. त्यामुळे गोधडी ही फक्त एक वस्त्र नसून, ती एका संपूर्ण भावनिक प्रवासाचे प्रतीक आहे.