मराठी बालभारती Notes Class 8 Chapter 10 Balbharati Maharashtra Board

लिओनार्दो दा व्हिंची

१. परिचय:

• लिओनार्दी दा विंची हे पुनर्जागरण काळातील महान बहुप्रतिभाशाली व्यक्तिमत्त्व होते.
• ते चित्रकार, शिल्पकार, वैज्ञानिक, अभियंता, तत्त्वज्ञ, संगीतकार आणि लेखक होते.
• त्यांचा जन्म १५ एप्रिल १४५२ रोजी इटलीमधील व्हिंची गावात झाला.
• त्यांचा मृत्यू २ मे १५१९ रोजी झाला.
• त्यांना “सर्वोत्कृष्ट मानव” (Universal Genius) म्हणून ओळखले जाते.

२. लिओनार्दी दा विंची यांची चित्रकला:

ते पुनर्जागरण युगातील सर्वोत्कृष्ट चित्रकारांपैकी एक होते.

त्यांच्या चित्रांमध्ये प्रकाश, छायाप्रभाव आणि सूक्ष्म मानवी भावभावनांचे उत्कृष्ट दर्शन होते.

त्यांची काही महत्त्वाची चित्रे:

1. ‘मोनालिसा’ – हे चित्र तिच्या रहस्यमय हास्यासाठी प्रसिद्ध आहे.
2. ‘द लास्ट सपर’ – येशू ख्रिस्त आणि त्याच्या १२ शिष्यांच्या अखेरच्या भोजनाचे चित्रण.
3. ‘विट्रुवियन मॅन’ – मानवी शरीराच्या प्रमाणबद्धतेवर आधारित चित्र.

त्यांनी रंगसंगती, गती, भावनांची अभिव्यक्ती आणि तपशीलांचा अत्यंत बारकाईने विचार केला.

३. शिल्पकला आणि चित्रकलेतील फरक:

४. लिओनार्दी दा विंची यांचे वैज्ञानिक योगदान:

त्यांनी केवळ कला नव्हे, तर विज्ञान आणि अभियांत्रिकीमध्येही योगदान दिले.

त्यांची काही प्रमुख शास्त्रीय संशोधने:

1. मानवी शरीरशास्त्र:
   • मानवी शरीराच्या रचनेचा सखोल अभ्यास केला.
   • हाडे, स्नायू आणि अवयवांचे अत्यंत अचूक चित्रण केले.
2. यांत्रिकी आणि अभियांत्रिकी:
   • त्यांनी हेलिकॉप्टर, टँक, पाणबुडी यांचे आराखडे तयार केले.
   • त्यांच्या संकल्पना आधुनिक विज्ञानासाठी प्रेरणादायी ठरल्या.
3. उड्डाण विज्ञान:
   • पक्ष्यांच्या उड्डाणाच्या अभ्यासातून त्यांनी विमानाच्या संकल्पना मांडल्या.
4. जलसंधारण आणि सेंद्रिय ऊर्जा:
   • त्यांनी नद्यांचे मार्ग बदलण्याच्या आणि जलसंधारणाच्या योजना आखल्या.

५. पुनर्जागरण काळ आणि लिओनार्दी दा विंची यांचे महत्त्व:

• पुनर्जागरण काळ हा नवीन कल्पनांचा, विज्ञानाचा आणि कलेचा सुवर्णयुग होता.
• या काळात लिओनार्दी यांनी अनेक नवकल्पना मांडल्या आणि विविध क्षेत्रांत योगदान दिले.
• त्यांनी कला आणि विज्ञान यांचा संगम साधला.
• त्यांची संशोधनात्मक वृत्ती आणि नवनवीन तंत्रज्ञान विकसित करण्याची दृष्टी पुनर्जागरण काळाला वेगवान बनवणारी ठरली.

६. लिओनार्दी दा विंची यांचे हस्तलिखित नोंदी:

• त्यांनी हजारो पाने भरून विविध संशोधनांची टिपणे ठेवली.
• त्यात मानवी शरीर, यांत्रिकी, युद्धसामग्री आणि निसर्गाच्या अभ्यासाबाबत माहिती होती.
• त्यांच्या नोंदी आरशात बघून वाचाव्या लागतात, कारण त्यांनी उलटे लिहिण्याची सवय होती.

७. लिओनार्दी दा विंची यांचे प्रभाव आणि वारसा:

• त्यांचे संशोधन आणि कल्पना आधुनिक काळातील अनेक शोधांसाठी आधारभूत ठरले.
• त्यांची चित्रकला आजही जगभरातील कलाकारांसाठी प्रेरणादायक आहे.
• विज्ञान, अभियांत्रिकी आणि वैद्यकशास्त्रातील त्यांचे योगदान आजही महत्त्वाचे मानले जाते.
• त्यांच्या संकल्पना आणि विचारांमुळे ते “सर्वकालीन महान प्रतिभा” मानले जातात.

८. निष्कर्ष:

• लिओनार्दी दा विंची हे केवळ एक चित्रकार नव्हते, तर ते विज्ञान, अभियांत्रिकी आणि मानवी जीवनाच्या प्रत्येक पैलूचा सखोल अभ्यास करणारे संशोधक होते.
• त्यांनी पुनर्जागरण युगाला एक नवी दिशा दिली.
• त्यांच्या कलेने आणि विज्ञानाने जगाला नवे दृष्टिकोन दिले, त्यामुळे ते आजही प्रेरणास्थान आहेत.