मराठी बालभारती Important Questions Class 8 Chapter 2 Balbharati Maharashtra Board

माझ्या देशावर माझे प्रेम आह

लहान प्रश्न

1. ‘प्रतिज्ञा’ म्हणजे काय?

उत्तर – प्रतिज्ञा म्हणजे काया-वाचा-मनाने केलेला दृढ संकल्प.

2. लेखकाने विद्यार्थ्यांना कोणता प्रश्न विचारला?

उत्तर – ‘‘तुमच्या देशावर तुमचे प्रेम आहे का?’’ असा प्रश्न विचारला.

3. देशावर प्रेम करण्यासाठी काय आवश्यक आहे?

उत्तर – भूमी आणि भूमिपुत्र दोघांवर प्रेम करणे आवश्यक आहे.

4. भगतसिंग, राजगुरू आणि सुखदेव यांनी देशासाठी काय केले?

उत्तर – त्यांनी स्वातंत्र्यासाठी आपल्या प्राणांची आहुती दिली.

5. पंडित नेहरूंनी ‘भारतमाता’ शब्दाचा कोणता अर्थ स्पष्ट केला?

उत्तर – ‘भारतमाता’ म्हणजे भारतातील सर्व लोक.

6. प्रेम निष्क्रिय असू शकत नाही, हे कोणी सांगितले?

उत्तर – महात्मा गांधींनी सांगितले.

7. देशावर प्रेम करण्यासाठी कोणते छोटे छोटे प्रयत्न करता येतात?

उत्तर – स्वच्छता राखणे, झाडे लावणे, समाजासाठी कार्य करणे.

8. ‘सस्यश्यामला माता’ या शब्दाचा अर्थ काय?

उत्तर – हिरवीगार आणि संपन्न अशी मातृभूमी.

9. साने गुरुजींनी प्रेमाविषयी कोणती ओळ सांगितली?

उत्तर – ‘खरा तो एकची धर्म, जगाला प्रेम अर्पावे.’

10. लेखकाने प्रेमाच्या कोणत्या वैशिष्ट्यांवर भर दिला आहे?

उत्तर – प्रेम हे सक्रिय आणि सुबुद्ध असले पाहिजे.

दीर्घ प्रश्न

1. प्रतिज्ञेचा खरा अर्थ काय आहे आणि ती का महत्त्वाची आहे?

उत्तर – प्रतिज्ञा म्हणजे नुसते उच्चारण नाही, तर ती कृतीत उतरवण्याचा दृढ संकल्प आहे. देशावर प्रेम करणे म्हणजे फक्त बोलणे नव्हे, तर देशहितासाठी कार्य करणे होय. त्यामुळे प्रतिज्ञेतील प्रत्येक शब्दाला कृतीत आणणे आवश्यक आहे.

2. देशावर प्रेम करणे म्हणजे भूमी आणि भूमिपुत्रांवर प्रेम करणे कसे?

उत्तर – देशावर खरे प्रेम असेल, तर आपण केवळ भूमीवर नव्हे तर देशातील लोकांवरही प्रेम केले पाहिजे. जाती, धर्म, भाषा, वंशभेद विसरून सर्वांना समान मानले पाहिजे. समाजाच्या कल्याणासाठी झटणे हेच खरे देशप्रेम आहे.

3. गांधीजींनी प्रेमाबद्दल कोणते विचार मांडले आहेत?

उत्तर – महात्मा गांधी म्हणतात की प्रेम निष्क्रिय असू शकत नाही, ते सक्रिय आणि सुबुद्ध असले पाहिजे. प्रेम म्हणजे केवळ भावना नसून त्यातून कृती घडली पाहिजे. प्रेम हे दुसऱ्याच्या आनंदात आनंद मानणे आणि त्याच्या दुःखात सहभागी होणे होय.

4. स्वच्छता आणि देशप्रेम यांचा परस्परसंबंध काय आहे?

उत्तर – देशप्रेम फक्त मोठ्या कृतींमधूनच नव्हे, तर रोजच्या सवयींमधूनही दिसले पाहिजे. गाव, शाळा आणि सार्वजनिक ठिकाणांची स्वच्छता राखणे हा देशप्रेमाचा एक भाग आहे. पर्यावरण रक्षण करून आपण आपल्या मातृभूमीचे संरक्षण करतो.

5. लेखकाने कबीरांच्या विचारांचा उल्लेख का केला आहे?

उत्तर – कबीरदास साधा विणकर होता, पण त्याने देशासाठी वस्त्र विणले म्हणून त्याच्या कार्याला महत्त्व आहे. आपले कार्य जर निष्कलंक आणि समाजोपयोगी असेल, तर त्याला मोठेपण प्राप्त होते. म्हणूनच लेखकाने कबीराच्या विचारांचा संदर्भ दिला आहे.

6. ‘वंदे मातरम्’ गीताचा देशप्रेमाशी काय संबंध आहे?

उत्तर – ‘वंदे मातरम्’ हे केवळ गीत नसून त्यामध्ये देशाच्या समृद्धीची आणि ऐक्याची भावना आहे. राष्ट्रगीतात उल्लेखिलेला आदर्श प्रत्यक्षात उतरवण्यासाठी आपल्याला देशाच्या हितासाठी झटावे लागेल. जातीभेद, धर्मभेद विसरून न्याय, समता आणि बंधुता प्रस्थापित करणे हेच खरे देशप्रेम आहे.