सामान्य विज्ञान Question Answers Class 7 Chapter 8 Samanya Vigyan Maharashtra Board Marathi Medium

Question Answer For All Chapters – सामान्य विज्ञान Class 7

स्थितिक विद्युत

स्वाध्याय

1. रिकाम्या जागी कंसातील योग्य पर्याय लिहा.
(सदैव प्रतिकर्षण, सदैव आकर्षण, ऋणप्रभाराचे विस्थापन, धनप्रभाराचे विस्थापन, अणू, रेणू, स्टील, तांबे, प्लॅस्टिक, फुगवलेला फुगा, प्रभारित वस्तू, साेने)
अ. सजातीय विद्युत प्रभारांमध्ये सदैव प्रतिकर्षण होते.
आ. एखाद्या वस्तूमध्ये विद्युतप्रभार निर्माण होण्यासाठी ऋणप्रभाराचे विस्थापन कारणीभूत असते.
इ. तडितरक्षक तांबे पट्टीपासून बनवला जातो.
ई. सहजपणे घर्षणाने स्टील विद्युतप्रभारित होत नाही.
उ. विजातीय विद्युतप्रभार जवळ आणल्यास सदैव आकर्षण होते.
ऊ. विद्युतदर्शीने प्रभारित वस्तू ओळखता येते.

2. मुसळधार पाऊस, जोराने विजा चमकणे किंवा कडकडणे सुरू असताना छत्री घेऊन बाहेर जाणे योग्य का नाही? स्पष्ट करा.
उत्तर: विजा चमकत असताना छत्री घेऊन बाहेर जाणे योग्य नाही कारण छत्रीची धातूची काठी विजेचा चांगला वाहक असतो. जर वीज पडली, तर ती छत्रीमधून शरीरात जाऊ शकते आणि गंभीर दुखापत किंवा मृत्यू होऊ शकतो. म्हणूनच अशा वेळी उंच वस्तूंपासून दूर राहावे आणि सुरक्षित ठिकाणी आसरा घ्यावा.

3. तुमच्या शब्दांत उत्तरे लिहा:
अ. विजेपासून स्वतःचा बचाव कसा कराल?
उत्तर:

• विजेच्या वेळी उंच जागांपासून दूर रहावे.
• उघड्या मोकळ्या मैदानात थांबू नये.
• धातूच्या वस्तू हातात ठेवू नयेत.
• सुरक्षित ठिकाणी आसरा घ्यावा.
• शक्य असल्यास तडितरक्षक बसवलेली इमारत शोधावी.

आ. प्रभार कसे निर्माण होतात?
उत्तर: प्रभार मुख्यतः घर्षणामुळे निर्माण होतात. जेव्हा दोन वस्तू एकमेकांवर घासल्या जातात, तेव्हा एका वस्तूवरील ऋणप्रभार दुसऱ्या वस्तूवर जातो. त्यामुळे एक वस्तू धनप्रभारित आणि दुसरी ऋणप्रभारित होते.

इ. तडितरक्षकामध्ये वीज जमिनीत पसरण्यासाठी काय व्यवस्था केलेली असते?
उत्तर: तडितरक्षक एक तांब्याची पट्टी असते, जी इमारतीच्या उंच भागावर लावलेली असते आणि जमिनीत खोलवर गाडलेली असते. जमिनीत त्याला मीठ आणि कोळशाच्या मिश्रणासोबत जोडले जाते, जेणेकरून वीज सुरक्षितपणे जमिनीत जाऊ शकते आणि इमारतीचे नुकसान टळते.

ई. पावसाळी वातावरणात काम करताना शेतकरी उघड्यावर लोखंडी पहार का खोचून ठेवतात?
उत्तर: लोखंडी पहार धातूचा असल्याने तो वीज आकर्षित करू शकतो. त्यामुळे वीज पडल्यास ती पहारातून जमिनीत जाईल आणि शेतकऱ्याचे संरक्षण होईल.

उ. पावसाळ्यात प्रत्येक वेळी विजा चमकलेल्या का दिसत नाहीत?
उत्तर: विजा नेहमी ढगांच्या आतसुद्धा चमकत असतात. मात्र, कधी कधी त्या ढगांच्या आड झाकल्या जातात, त्यामुळे आपणास दिसत नाहीत. फक्त जेव्हा वीज उघड्या आकाशात चमकते तेव्हाच ती आपल्याला स्पष्ट दिसते.

4. स्थितिक विद्युतप्रभाराची वैशिष्ट्ये कोणती?
उत्तर:

• स्थिर विद्युतप्रभार वस्तूंवर ठराविक काळ राहतात.
• ते घर्षणामुळे तयार होतात.
• हे प्रभार ओलसर हवामानात लवकर नाहीसे होतात.
• समान प्रभार असलेल्या वस्तूंमध्ये प्रतिकर्षण होते, तर भिन्न प्रभार असलेल्या वस्तूंमध्ये आकर्षण होते.
• स्पर्शाद्वारे किंवा प्रवर्तनाद्वारे वस्तूंना प्रभारित करता येते.

5. वीज पडून काय नुकसान होते? ते न होण्यासाठी जनजागृती कशी कराल?
उत्तर:
नुकसान:

विजेच्या प्रचंड उष्णतेमुळे झाडे, घरे आणि इमारती जळून जातात.
वीज पडल्याने मानव आणि प्राण्यांचे प्राण जाऊ शकतात.
विजेच्या आघातामुळे वीजपुरवठा खंडित होतो.

जनजागृती:

उंच इमारतींवर तडितरक्षक बसवले पाहिजेत.
वीज पडत असताना झाडाखाली किंवा उंच ठिकाणी थांबू नये.
पावसाळ्यात विजेच्या वेळी बाहेर जाणे टाळावे.
शेतकरी आणि इतर लोकांना सुरक्षिततेबाबत माहिती दिली पाहिजे.
शाळांमध्ये आणि सार्वजनिक ठिकाणी विजेपासून बचावाच्या उपायांबाबत माहितीफलक लावले पाहिजेत.