सामान्य विज्ञान Notes Class 7 Chapter 16 Samanya Vigyan Maharashtra Board Marathi Medium

नैसर्गिक साधनसंपत्ती

1. नैसर्गिक संसाधने म्हणजे काय?
आपण निसर्गामधून मिळवतो त्या गोष्टी म्हणजे नैसर्गिक संसाधने. उदा. पाणी, हवा, माती, खनिजे, वनस्पती, प्राणी, खनिज तेल इत्यादी.

2. नैसर्गिक संसाधनांचे प्रकार:
खनिजसंपत्ती: लोखंड, तांबे, सोने, कोळसा, खनिज तेल, नैसर्गिक वायू
वनसंपत्ती: झाडे, औषधी वनस्पती, लाकूड, मध, लाख, डिंक
सागरसंपत्ती: मासे, शंख-शिंपले, मोती, मीठ, खनिज तेल

3. खनिजे आणि धातुके:
खनिजे: पृथ्वीच्या आत सापडणारे पदार्थ
धातुके: ज्या खनिजांमध्ये धातू अधिक प्रमाणात असतो

उदाहरणे:

लोह (Iron): लोखंडी वस्तू, वाहनं
तांबे (Copper): विजेच्या तारा, भांडी
बॉक्साईट (Bauxite): अॅल्युमिनियम वस्तू
मँगनीज (Manganese): स्टील व काच उत्पादन
सोनं, चांदी: दागिने, सजावटीच्या वस्तू

4. जीवाश्म इंधन म्हणजे काय?
लाखो वर्षांपूर्वी मरण पावलेल्या वनस्पती व प्राण्यांपासून तयार झालेले इंधन म्हणजे जीवाश्म इंधन.

याचे प्रकार:
दगडी कोळसा – वीजनिर्मिती, उद्योग
खनिज तेल (Petroleum) – पेट्रोल, डिझेल, केरोसीन
नैसर्गिक वायू – घरगुती गॅस, औद्योगिक वापर

5. जंगलांचे महत्त्व:
✅ मृदा धूप रोखतात
✅ प्राण्यांसाठी निवासस्थान
✅ ऑक्सिजन देतात
✅ औषधी वनस्पती मिळतात

उदाहरणे:

तुळस, कडुलिंब, अडुळसा – औषधांसाठी
साग, शिसम – लाकूड मिळते
जंगलतोडीमुळे पर्यावरण धोक्यात येते!

6. सागरसंपत्ती:
🌊 समुद्रातून मिळणाऱ्या गोष्टी:

मासे, कोळंबी, शिंपले, मोती – अन्न आणि व्यापार
खनिज तेल, नैसर्गिक वायू – इंधन
मीठ – जेवणासाठी

7. नैसर्गिक साधनसंपत्तीचे जतन कसे करावे?
✅ झाडे तोडू नयेत, अधिक झाडे लावावीत
✅ इंधनाचा अपव्यय टाळावा
✅ पाणी वाया जाऊ नये
✅ नैसर्गिक वायू आणि सौरऊर्जा यांचा वापर वाढवावा

8. देशाची प्रगती आणि नैसर्गिक साधने:
जर नैसर्गिक साधनसंपत्ती जपली, तर देशाचा उद्योग, शेती आणि रोजगार सुधारेल.
अपव्यय केल्यास भविष्यात संकट येईल.