सामान्य विज्ञान Important Questions Class 7 Chapter 11 Samanya Vigyan Maharashtra Board Marathi Medium

पेशीरचना आणि सूक्ष्मजीव

लहान प्रश्न

1. पेशी म्हणजे काय?
उत्तर: पेशी हा सर्व सजीवांचा लहानतम आणि मूलभूत घटक आहे.

2. पेशींची दोन प्रमुख प्रकारे कोणती?
उत्तर: वनस्पती पेशी आणि प्राणी पेशी.

3. पेशीतील ऊर्जा निर्मिती कोणते अंगक करते?
उत्तर: लयकारिका (मायटोकॉन्ड्रिया) – याला “पेशीचे ऊर्जाकेंद्र” म्हणतात.

4. वनस्पती पेशीमध्ये कोणते विशेष अंगक असते?
उत्तर: हरितलवक, जे प्रकाशसंश्लेषण करते.

5. सूक्ष्मजीव म्हणजे काय?
उत्तर: डोळ्यांनी न दिसणारे सजीव, जे सूक्ष्मदर्शकाने पाहावे लागतात.

6. सूक्ष्मजीवांचे किती प्रकार आहेत?
उत्तर: पाच – जीवाणू, विषाणू, कवक, शैवाल आणि आदिजीव.

7. किण्वन म्हणजे काय?
उत्तर: सूक्ष्मजीव अन्नाचे नवीन पदार्थात रूपांतर करतात, उदा. दुधाचे दही होते.

8. अन्नविषबाधा कशामुळे होते?
उत्तर: दूषित अन्नामुळे किंवा अन्नात वाढलेल्या सूक्ष्मजीवांमुळे.

9. टायफॉईड आणि कॉलरा हे रोग कशामुळे होतात?
उत्तर: दूषित पाणी आणि अन्नामुळे.

10. डासांपासून पसरणारे रोग कोणते?
उत्तर: मलेरिया आणि डेंग्यू.

लांब प्रश्न

1. वनस्पती पेशी आणि प्राणी पेशी यामध्ये काय फरक आहे?
उत्तर: वनस्पती पेशीमध्ये पेशीभित्तिका व हरितलवक असते, तर प्राणी पेशीत नसते.

2. सूक्ष्मजीवांचे दोन उपयोग सांगा.
उत्तर:  १) दही, पाव, चीज तयार करण्यासाठी.
२) जैवखत व प्रतिजैविके (औषधे) तयार करण्यासाठी.

3. किण्वन प्रक्रिया कशी होते?
उत्तर: सूक्ष्मजीव कार्बनी पदार्थांचे नवीन पदार्थांमध्ये रूपांतर करतात, ज्यामुळे उष्णता आणि वायू तयार होतो.

4. अन्नविषबाधा कशी टाळावी?
उत्तर: ताजे, स्वच्छ आणि झाकलेले अन्न खावे, तसेच दूषित अन्न टाळावे.

5. रोगांपासून बचाव करण्यासाठी कोणत्या स्वच्छता सवयी असाव्यात?
उत्तर: नेहमी हात धुवा, उकळलेले पाणी प्यावे, स्वच्छता ठेवावी आणि अन्न झाकून ठेवावे.