‘पृथ्वी’ से ‘अग्नि’ तक
Summary in Marathi
‘पृथ्वी ते अग्नी’ हा पाठ भारताचे सुप्रसिद्ध शास्त्रज्ञ डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम यांच्या जीवनातील एक महत्त्वाचा टप्पा दर्शवतो. त्यांनी भारताच्या क्षेपणास्त्र (Missile) कार्यक्रमाच्या विकासामध्ये मोलाचे योगदान दिले. त्यांच्या नेतृत्वाखाली भारताने स्वदेशी बनावटीच्या ‘पृथ्वी’ आणि ‘अग्नी’ या अत्याधुनिक क्षेपणास्त्रांची निर्मिती आणि यशस्वी चाचणी केली.
१. ‘पृथ्वी’ क्षेपणास्त्राचे प्रक्षेपण:
डॉ. कलाम आणि त्यांच्या वैज्ञानिकांच्या टीमने श्रीहरिकोटा अंतराळ केंद्रात विशेष सुविधा निर्माण करून पृथ्वी क्षेपणास्त्राच्या चाचणीसाठी तयारी केली. यात लॉन्चिंग पॅड, नियंत्रण उपकरणे आणि संचार केंद्र यांचा समावेश होता. २५ फेब्रुवारी १९८८ रोजी सकाळी ११:२३ वाजता ‘पृथ्वी’ चे यशस्वी प्रक्षेपण करण्यात आले. हे क्षेपणास्त्र १५० ते २५० किलोमीटर अंतरावर लक्ष्य भेदण्यास सक्षम होते. या ऐतिहासिक यशाने भारत स्वतःचे संरक्षण तंत्रज्ञान विकसित करणाऱ्या देशांमध्ये सामील झाला.
२. ‘अग्नी’ क्षेपणास्त्राच्या विकासातील अडथळे:
‘अग्नी’ क्षेपणास्त्राचे प्रक्षेपण २० एप्रिल १९८९ रोजी नियोजित होते, परंतु काही तांत्रिक अडचणींमुळे ते थांबवावे लागले. या क्षेपणास्त्राच्या विकासासाठी ५०० हून अधिक वैज्ञानिक कार्यरत होते. तांत्रिक समस्या सोडवण्यासाठी अनेक दिवस कठोर परिश्रम घेतल्यानंतर २२ मे १९८९ रोजी ‘अग्नी’ च्या चाचणीचे यशस्वी प्रक्षेपण करण्यात आले. हे क्षेपणास्त्र लांब पल्ल्याच्या लक्ष्यांवर अचूक मार करू शकत होते.
३. भारताच्या संरक्षण क्षेत्रातील ऐतिहासिक यश:
‘अग्नी’ क्षेपणास्त्राच्या यशस्वी चाचणीमुळे भारत संरक्षणाच्या क्षेत्रात अधिक सक्षम आणि आत्मनिर्भर राष्ट्र बनले. ही गोष्ट संयुक्त राष्ट्रसंघासह अनेक विकसित देशांनी देखील मान्य केली.
४. डॉ. कलाम यांचे विचार आणि शिकवण:
डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम यांनी या प्रयोगाद्वारे एक महत्त्वाचा धडा दिला –
- अपयश आलं तरी हार मानायची नाही.
- संशोधन, विज्ञान आणि कठोर परिश्रमातून यश मिळते.
- कार्यसंघ (Teamwork) हा कोणत्याही मोठ्या यशाचा मुख्य घटक असतो.
- देशासाठी कार्य करताना मनापासून योगदान द्यावे.
५. या पाठातून मिळणारा धडा:
ही कथा असफलतेतून शिकून यश मिळवण्याच्या प्रवासाचे दर्शन घडवते. डॉ. कलाम यांनी संपूर्ण टीमला आत्मविश्वास दिला आणि यश मिळवण्यासाठी अविरत मेहनत करण्यास प्रवृत्त केले. या पाठातून शिकण्यासारखे आहे की संकटांवर मात करून पुढे जाणे महत्त्वाचे आहे.
Summary in English
The chapter ‘From Prithvi to Agni’ describes an important phase in the life of Dr. A.P.J. Abdul Kalam, one of India’s most respected scientists. He played a significant role in India’s missile development program and contributed to the successful launch of ‘Prithvi’ and ‘Agni’ missiles, making India self-reliant in defense technology.
1. The Launch of the ‘Prithvi’ Missile:
Dr. Kalam and his team of scientists set up special facilities at the Sriharikota space center to conduct the missile launch. This included a launch pad, control equipment, and communication centers. Finally, on February 25, 1988, at 11:23 AM, the ‘Prithvi’ missile was successfully launched. It had a range of 150 to 250 kilometers and could accurately hit its target. This historic achievement made India self-reliant in missile technology and strengthened national security.
2. Challenges in the Development of the ‘Agni’ Missile:
The test launch of the ‘Agni’ missile was originally planned for April 20, 1989, but had to be postponed due to technical difficulties. More than 500 scientists were involved in the project. After weeks of intense work and technical problem-solving, the Agni missile was finally launched successfully on May 22, 1989. Unlike Prithvi, Agni was a long-range missile, making it a significant advancement in India’s defense capabilities.
3. India’s Historic Achievement in Defense:
The successful launch of the Agni missile made India one of the few nations with advanced missile technology. This achievement was recognized globally, including by the United Nations and other developed nations.
4. Dr. Kalam’s Philosophy and Teachings:
Through his journey, Dr. A.P.J. Abdul Kalam taught some valuable lessons:
- Failure is just a step towards success.
- Hard work, research, and perseverance lead to great achievements.
- Teamwork is the key to success in any large project.
- Dedication to the nation and continuous learning is important.
5. Lessons from the Chapter:
This story is an inspiring account of overcoming failure and achieving success. Dr. Kalam instilled confidence in his team and encouraged them to work tirelessly towards their goals. The lesson we learn from this chapter is that persistence, patience, and hard work always lead to success.
Summary in Hindi
यह अध्याय ‘पृथ्वी से अग्नि तक’ भारत के महान वैज्ञानिक डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम के जीवन की एक महत्वपूर्ण घटना को दर्शाता है। उन्होंने भारत को मिसाइल तकनीक में आत्मनिर्भर बनाने के लिए महत्वपूर्ण योगदान दिया।
1. ‘पृथ्वी’ मिसाइल का प्रक्षेपण:
डॉ. कलाम और उनकी टीम ने श्रीहरिकोटा अंतरिक्ष केंद्र में विशेष सुविधाएँ स्थापित कीं ताकि ‘पृथ्वी’ मिसाइल का सफल प्रक्षेपण किया जा सके। इसमें लॉन्च पैड, नियंत्रण कक्ष और संचार केंद्र शामिल थे। 25 फरवरी 1988 को सुबह 11:23 बजे ‘पृथ्वी’ मिसाइल का सफल प्रक्षेपण हुआ। इसकी मारक क्षमता 150 से 250 किलोमीटर तक थी। इस सफलता ने भारत को मिसाइल तकनीक में आत्मनिर्भर बना दिया।
2. ‘अग्नि’ मिसाइल के विकास की कठिनाइयाँ:
‘अग्नि’ मिसाइल का प्रक्षेपण 20 अप्रैल 1989 को निर्धारित था, लेकिन तकनीकी खराबी के कारण इसे स्थगित करना पड़ा। इस परियोजना में 500 से अधिक वैज्ञानिकों ने कार्य किया। कई दिनों की कठिन मेहनत और सुधारों के बाद, 22 मई 1989 को ‘अग्नि’ का सफल परीक्षण हुआ।
3. भारत की ऐतिहासिक सफलता:
इस सफलता ने भारत को रक्षा क्षेत्र में आत्मनिर्भर और मजबूत राष्ट्रों की श्रेणी में ला दिया।
4. डॉ. कलाम के विचार और शिक्षाएँ:
- असफलता को सफलता की ओर बढ़ने का अवसर मानें।
- कड़ी मेहनत, अनुसंधान और दृढ़ निश्चय से ही सफलता मिलती है।
- टीमवर्क सबसे महत्वपूर्ण होता है।
- राष्ट्र के लिए कार्य करना सबसे बड़ा कर्तव्य है।
5. इस पाठ से मिलने वाली सीख:
यह अध्याय हमें कठिनाइयों से हार न मानने और अपने लक्ष्य को पूरा करने के लिए निरंतर प्रयास करने की प्रेरणा देता है।
Leave a Reply