चंदा मामा की जय
Summary in Marathi
“चंदया मयामया की जय” हे एकांकिका स्वरूपातील नाटक आहे, जे मुलांना शिस्त, नैतिक मूल्ये आणि मोठ्यांचा आदर करण्याचे महत्त्व शिकवते. या नाटकातील घटना एका काल्पनिक न्यायालयात घडतात, जिथे काही मुलांवर त्यांच्यातील वाईट सवयींमुळे खटला चालवला जातो.
कथेची सुरुवात अशा प्रकारे होते की, नींदपरी मुलांना शिस्त शिकवण्याचा प्रयत्न करते, परंतु मुले सतत रडत राहतात. रातरानी, जी खूप कठोर स्वभावाची असते, ती मुलांना त्यांच्या चुकीच्या वागणुकीबद्दल शिक्षा देण्याचा निर्णय घेते. ती सुनीलला उद्देशून विचारते की, त्याला आपल्या चुकीसाठी काय म्हणायचे आहे? परंतु सुनील उत्तर देत नाही आणि तो म्हणतो की, “चांगली मुले मोठ्यांना उत्तर देत नाहीत.” त्याच्या या बोलण्याने सर्वांना हसू येते.
दरम्यान, अलनल सतत रडत असतो. त्याला विचारले असता, तो सांगतो की “रडल्याने डोळ्यांतील धूळ निघून जाते.” ही गोष्ट ऐकून सर्वजण हसतात, पण रातरानी अजूनही कठोर राहते आणि सुनीलला शिक्षा देण्याचा आग्रह धरते.
याचवेळी, चंदया मयामया या न्यायप्रिय आणि सकारात्मक दृष्टिकोन असलेल्या पात्राचा प्रवेश होतो. तो सांगतो की, एखाद्या व्यक्तीच्या फक्त वाईट सवयींवर लक्ष केंद्रित करण्याऐवजी, त्याच्या चांगल्या गुणांनाही महत्त्व द्यायला हवे. तो सांगतो की सुनील काही चुका करतो, पण त्याच्यात चांगले गुणही आहेत – जसे की, तो लहान मुलांना त्रास देत नाही, तो मोठ्यांवर प्रेम करतो आणि त्यांचा आदर करतो.
यामुळे रातरानीला आपल्या कठोरतेची जाणीव होते आणि ती सर्व मुलांना संधी देते. त्या सर्व मुलांनी आपल्यातील चुकीच्या सवयी सुधारण्याची प्रतिज्ञा केली आणि शेवटी सर्वांना माफ करण्यात आले. नाटकाचा शेवट “चंदया मयामया की जय!” या जल्लोषाने होतो.
या नाटकातून आपण शिकतो की –
- शिस्तीचे पालन करणे महत्त्वाचे आहे.
- मोठ्यांचा आदर करायला हवा.
- केवळ चुकीकडे लक्ष न देता, चांगल्या गुणांकडेही लक्ष द्यायला हवे.
- आपल्या चुका सुधारून चांगला माणूस बनता येते.
- कठोर शिक्षा देण्यापेक्षा समजूतदारपणाने वागणे अधिक महत्त्वाचे आहे.
Summary in English
The one-act play “Chandya Mayamaya Ki Jai” conveys an important moral message about discipline, respect, and self-improvement. The story takes place in a fictional courtroom where children are judged for their misbehavior.
At the beginning of the play, Neendpari, a character responsible for maintaining discipline, tries to keep the children quiet, but they continue crying. Rayatarayani, a strict and authoritative character, takes charge and declares that the children must be punished for their mistakes. She asks Sunil, one of the main characters, to explain his actions, but he refuses to respond and says, “Good children do not answer back to elders.” This makes everyone laugh.
Meanwhile, Anil, a younger child, keeps crying. When asked why he is crying, he amusingly replies, “Crying helps remove dust from the eyes.” This lightens the mood, but Rayatarayani remains firm on punishing the children.
At this moment, Chandya Mayamaya, a wise and just character, enters. He explains that people should not only focus on the negative qualities of others but also recognize their positive traits. He highlights that although Sunil has made mistakes, he also has good qualities—he does not harm younger children, he respects elders, and he shows love and care towards others.
Hearing this, Rayatarayani realizes that she was being too harsh. She gives the children a chance to reform. The children promise to give up their bad habits and improve themselves. In the end, they are forgiven, and the play concludes with the joyful chant, “Chandya Mayamaya Ki Jai!”
Lessons from this play:
- Discipline is essential in life.
- One must always respect elders.
- Instead of focusing only on mistakes, we should also recognize people’s good qualities.
- People can improve if they are given a chance.
- Harsh punishments are not always the solution—understanding and guidance work better.
Summary in Hindi
“चंदया मयामया की जय” एक शिक्षाप्रद एकांकी नाटक है, जो अनुशासन, नैतिकता और बड़ों के प्रति सम्मान की शिक्षा देता है। इस नाटक की कहानी एक काल्पनिक न्यायालय में घटित होती है, जहाँ कुछ बच्चों को अनुशासनहीनता के कारण सजा देने की योजना बनाई जाती है।
नाटक की शुरुआत में नींदपरी बच्चों को अनुशासन में रखने का प्रयास करती है, लेकिन बच्चे लगातार रोते रहते हैं। रातरानी, जो बहुत कठोर स्वभाव की होती हैं, बच्चों को सजा देने पर जोर देती हैं। वह सुनील से उसकी गलतियों के बारे में पूछती हैं, लेकिन सुनील उत्तर देने से इंकार कर देता है और कहता है – “अच्छे बच्चे बड़ों को जवाब नहीं देते।” इस पर सभी हंस पड़ते हैं।
इसी बीच, अलनल जोर-जोर से रोने लगता है। जब उससे पूछा जाता है कि वह क्यों रो रहा है, तो वह मजाक में कहता है – “रोने से आँखों की धूल साफ हो जाती है।” यह सुनकर सभी हंसते हैं, लेकिन रातरानी फिर भी सजा देने पर अड़ी रहती हैं।
तभी, चंदया मयामया का प्रवेश होता है। वह समझाते हैं कि किसी भी व्यक्ति में अच्छाई और बुराई दोनों होती हैं। उन्होंने बताया कि सुनील ने गलतियाँ की हैं, लेकिन उसके अंदर कई अच्छे गुण भी हैं—वह छोटे बच्चों को परेशान नहीं करता, बड़ों का सम्मान करता है और दूसरों के साथ प्रेमपूर्ण व्यवहार करता है।
चंदया मयामया की यह सीख सुनकर रातरानी को अपनी गलती का एहसास होता है, और वह सभी बच्चों को अपनी बुरी आदतें सुधारने का मौका देती हैं। बच्चे अपनी बुरी आदतें छोड़ने की प्रतिज्ञा लेते हैं। अंत में, सभी बच्चों को माफ कर दिया जाता है, और पूरा दृश्य “चंदया मयामया की जय!” के नारों के साथ समाप्त होता है।
इस नाटक से मिलने वाली शिक्षाएँ:
- अनुशासन का पालन करना आवश्यक है।
- बड़ों का सम्मान करना चाहिए।
- केवल गलतियों पर ध्यान नहीं देना चाहिए, बल्कि अच्छाइयों को भी देखना चाहिए।
- गलतियों को सुधारकर अच्छा इंसान बना जा सकता है।
- कठोर सजा देने से बेहतर है कि बच्चों को समझा-बुझाकर सुधारने का अवसर दिया जाए।
Leave a Reply