कुछ स्‍मृतियाँ
Summary in Marathi
हा पाठ डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम यांच्या आत्मचरित्रातून घेतलेला आहे, जिथे त्यांनी आपल्या बालपणातील काही अविस्मरणीय आठवणी सांगितल्या आहेत. त्यांनी आपल्या शिक्षणाच्या प्रवासात भेटलेल्या महत्त्वाच्या शिक्षकांबद्दल आणि त्यांच्या कुटुंबाच्या योगदानाबद्दल विस्ताराने लिहिले आहे.
डॉ. कलाम लहानपणी रामनाथपुरम येथे राहत होते, जिथे त्यांची ओळख अयादुरै सोलोमन या शिक्षकांशी झाली. ते केवळ शिक्षकच नव्हते, तर कलाम यांच्यासाठी मार्गदर्शकही होते. त्यांनी कलाम यांना शिकवले की, यश मिळवण्यासाठी इच्छाशक्ती, श्रद्धा आणि आत्मविश्वास असणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. सोलोमन सर म्हणायचे की, “जर तुम्ही एखाद्या गोष्टीसाठी प्रबळ इच्छा बाळगली आणि तिच्यावर विश्वास ठेवला, तर ती गोष्ट साध्य करणे शक्य होते.” लहानपणापासूनच कलाम यांना आकाश आणि उड्डाण करणाऱ्या पक्ष्यांविषयी आकर्षण होते. त्यांनी निश्चय केला की, एक दिवस ते स्वतः आकाशात उड्डाण करतील, आणि खरोखरच ते भारतीय हवाई आणि अंतराळ विज्ञान क्षेत्रातील एक महत्त्वाचे व्यक्ती बनले.
शाळेत असताना कलाम यांना रामकृष्ण अय्यर नावाचे गणित शिक्षक मिळाले, जे खूप कडक स्वभावाचे होते. एकदा कलाम सरांच्या वर्गातून अनवधानाने गेले, तेव्हा त्यांनी कलाम यांना संपूर्ण वर्गासमोर शिक्षा दिली. मात्र, काही महिन्यांनंतर जेव्हा गणिताच्या परीक्षेत कलाम यांनी उत्कृष्ट गुण मिळवले, तेव्हा अय्यर सरांनी संपूर्ण शाळेसमोर त्यांच्या बुद्धिमत्तेचे कौतुक केले. त्यांनी सांगितले की, “ही व्यक्ती शाळेचा आणि आपल्या शिक्षणाचा सन्मान वाढवेल.” त्यांचे हे शब्द पुढे जाऊन सत्य ठरले.
उच्च शिक्षण घेण्यासाठी कलाम यांना संघर्ष करावा लागला. त्यांच्या घरची परिस्थिती साधारण होती, त्यामुळे त्यांनी आपल्या मोठ्या भावाच्या मुस्तफा कलाम यांच्या परचून दुकानात मदत करायला सुरुवात केली. त्यांनी दुकानात तेल, डाळी, सिगारेट व इतर सामान विकले. त्यांना आश्चर्य वाटले की, गरीब लोक आपल्या मेहनतीच्या पैशांचा मोठा भाग तंबाखू आणि सिगारेटवर खर्च करतात. या अनुभवाने त्यांना जीवनातील कठोर वास्तव समजले.
या संपूर्ण प्रवासात त्यांनी शिकले की, शिक्षण आणि मेहनतीशिवाय यश मिळवणे कठीण आहे. त्यांचे आत्मचरित्र हे केवळ त्यांच्या आठवणींचे संकलन नाही, तर ते विद्यार्थ्यांना प्रेरणा देणारे आहे. डॉ. कलाम यांनी सिद्ध केले की, स्वप्न पाहणे, मेहनत करणे आणि स्वतःवर विश्वास ठेवणे हे यशाचे गमक आहे.
Summary in English
This chapter is an excerpt from Dr. A. P. J. Abdul Kalam’s autobiography, where he shares some of his childhood memories. He describes the role of his teachers and family in shaping his personality and guiding him toward success.
During his early years, Kalam lived in Ramanathapuram, where he met Ayadurai Solomon, one of his most influential teachers. Solomon was more than just a teacher to Kalam; he was a mentor who inspired him to dream big. He taught Kalam that desire, faith, and confidence are the most powerful tools for achieving success. He would often say, “If you intensely desire something and have faith in it, you will surely achieve it.” From a very young age, Kalam was fascinated by the sky and flying birds, which later motivated him to pursue aeronautical engineering.
In school, he had another strict teacher, Ramakrishna Ayyar, who taught mathematics. Once, Kalam unknowingly passed through Ayyar’s class while he was teaching another batch of students. The teacher was furious and punished him in front of the whole class. However, a few months later, when Kalam secured full marks in mathematics, Ayyar praised him in the school assembly, saying, “The boy I once punished will make our school proud.” This appreciation left a lasting impression on Kalam, reinforcing his belief in hard work and perseverance.
Kalam faced several financial struggles while pursuing higher education. His family was not very well-off, so he assisted his elder brother Mustafa Kalam in running a grocery shop. He sold oil, pulses, cigarettes, and other household goods. During this time, he observed how poor people spent a significant portion of their hard-earned money on cigarettes and tobacco. This experience gave him insight into life’s harsh realities.
Through all these challenges, he learned that education and hard work are the key to success. His life story is not just an account of his memories but an inspiration for students. Dr. Kalam proved that dreaming big, working hard, and believing in oneself can lead to great achievements.
Summary in Hindi
यह अध्याय डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम की आत्मकथा से लिया गया एक अंश है, जिसमें उन्होंने अपने बचपन की कुछ महत्वपूर्ण यादों को साझा किया है। उन्होंने अपने शिक्षकों और परिवार के योगदान का विस्तार से वर्णन किया है, जिसने उनके जीवन को दिशा दी।
डॉ. कलाम अपने बचपन में रामनाथपुरम में रहते थे, जहाँ उनकी मुलाकात अयादुरै सोलोमन नामक शिक्षक से हुई। वे केवल एक शिक्षक ही नहीं, बल्कि एक मार्गदर्शक भी थे। उन्होंने कलाम को सिखाया कि इच्छा, आस्था और आत्मविश्वास सफलता प्राप्त करने के लिए सबसे महत्वपूर्ण तत्व हैं। वे कहा करते थे, “यदि तुम किसी चीज़ को पूरी सच्चाई और विश्वास से चाहोगे, तो उसे अवश्य प्राप्त करोगे।” बचपन से ही कलाम को आकाश और उड़ने वाले पक्षियों को देखने का शौक था, जिसने उन्हें बाद में एयरोनॉटिक्स के क्षेत्र में जाने के लिए प्रेरित किया।
उनके गणित शिक्षक रामकृष्ण अय्यर बहुत अनुशासनप्रिय व्यक्ति थे। एक बार, जब कलाम गलती से उनकी कक्षा से होकर गुजरे, तो उन्होंने पूरी कक्षा के सामने उन्हें दंडित किया। हालांकि, कुछ महीनों बाद, जब कलाम ने गणित की परीक्षा में सर्वश्रेष्ठ अंक प्राप्त किए, तो अय्यर सर ने स्कूल असेंबली में उनकी प्रशंसा की और कहा, “जिस छात्र को मैंने कभी दंडित किया था, वह एक दिन स्कूल का नाम रोशन करेगा।” यह सराहना कलाम के लिए प्रेरणादायक साबित हुई।
उच्च शिक्षा प्राप्त करने के लिए कलाम को कई आर्थिक कठिनाइयों का सामना करना पड़ा। उन्होंने अपने बड़े भाई मुस्तफा कलाम की परचून की दुकान पर काम करना शुरू किया, जहाँ वे तेल, दाल, सिगरेट और अन्य सामान बेचा करते थे। उन्होंने देखा कि कैसे गरीब लोग अपनी मेहनत की कमाई का एक बड़ा हिस्सा तंबाकू और सिगरेट पर खर्च कर देते हैं। इस अनुभव ने उन्हें जीवन की सच्चाइयों से परिचित कराया।
इस पाठ से हमें यह सीख मिलती है कि कड़ी मेहनत, शिक्षा और आत्मविश्वास से कोई भी व्यक्ति अपने सपनों को साकार कर सकता है। डॉ. कलाम ने अपने जीवन से यह साबित कर दिया कि बड़े सपने देखना, उन पर मेहनत करना और खुद पर विश्वास रखना सफलता की कुंजी है।
Leave a Reply