भूगोल Question Answers Class 7 Chapter 5 Bhugol Maharashtra Board Marathi Medium

Questions Answers For All Chapters – भूगोल Class 7

वारे

स्वाध्याय

प्रश्न १: योग्य पर्याय निवडून वाक्य पूर्ण करा.

• हवा प्रसरण पावली, की विरळ होते. (इ)
• वारे हवेच्या जास्त दाबाकडून हवेच्या कमी दाबाकडे वाहतात. (इ)
• उत्तर गोलार्धात विषुववृत्ताकडे येणारे वारे वाहतात, पृथ्वीच्या परिवलनामुळे उजवीकडे वळतात.
• भारतीय उपखंडावरून वाहणाऱ्या हंगामी वाऱ्यांची दिशा हिवाळ्यात ईशान्येकडून नैऋत्येकडे असते. (इ)
• ‘गरजणारे चाळीस’ हे वारे दक्षिण गोलार्धात ४०° दक्षिण अक्षांशाच्या भागात वाहतात. (आ)

प्रश्न २: खालील वर्णनावरून वाऱ्यांचा प्रकार ओळखा.

1. नैऋत्य मोसमी वारे – हे वारे भारतीय उपखंडावर पाऊस आणतात.
2. ध्रुवीय वारे – हे वारे उत्तर ध्रुवीय प्रदेशाकडून ६०° अक्षांशाच्या प्रदेशाकडे वाहतात आणि थंडी वाढवतात.
3. दरी वारे – डोंगरमाथ्यावर हवा गरम होऊन वर जाते, त्यामुळे कमी दाब निर्माण होतो, आणि थंड हवा त्या दिशेने वाहते.

प्रश्न ३. पुढेहवेचा दाब क्रमवार मिलिबारमध्ये दिलेला आहे. त्यावरून आवर्त व प्रत्यावर्ताची आकृती काढा.
उत्तर:
आवर्त (चक्रीवादळ):

• ९९०, ९९४, ९९६, १००० (कमी दाबाचा केंद्रबिंदू, त्यामुळे सभोवतालच्या भागातून हवा आत खेचली जाते)

प्रत्यावर्त (हाय प्रेशर सिस्टम):

• १०३०, १०२०, १०१०, १००० (जास्त दाबाचा केंद्रबिंदू, त्यामुळे हवेचा प्रवाह बाहेर जातो)

प्रश्न ४. एकच भौगोलिक कारण लिहा.
(१) विषुववृत्ताजवळ हवेचा पट्‌टा शांत असतो –  कारण तेथे तापमान सतत उष्ण असते आणि हवेचा दाब कमी असतो.
(२) उत्तर गोलार्धातील नैॠत्य वाऱ्यांपेक्षा दक्षिण गोलार्धात वायव्येकडून येणारे वारे जास्त वेगाने वाहतात- कारण दक्षिण गोलार्धात भूभागाच्या तुलनेत जलभाग अधिक आहे आणि अडथळे कमी आहेत.
(३) उन्हाळ्यातील मोसमी वारे समुद्राकडून, तर हिवाळ्यातील परतीचे मोसमी वारे जमिनीकडून येतात – कारण उन्हाळ्यात जमीन जास्त गरम होते आणि हिवाळ्यात ती थंड होते.
(४) वारे वाहण्यासाठी हवेच्या दाबामध्ये फरक असावा लागतो – कारण वारे नेहमी जास्त दाबाच्या भागातून कमी दाबाच्या भागाकडे वाहतात.

प्रश्न ६: थोडक्यात उत्तरे लिहा.
1.ध्रुवीय भागात हवेचा दाब जास्त का असतो?
उत्तर: कारण तेथे तापमान अत्यंत कमी असते, त्यामुळे हवा थंड व घन होते आणि हवेचा दाब वाढतो.

2. पृथ्वीच्या परिभ्रमणाचा वाऱ्यांवर कोणता परिणाम होतो?
उत्तर: पृथ्वीच्या परिभ्रमणामुळे वारे त्यांच्या मूळ दिशेपासून वळतात. उत्तर गोलार्धात उजवीकडे तर दक्षिण गोलार्धात डावीकडे वळतात.

3. आवर्त वारे चक्राकार दिशेनेच का वाहतात?
उत्तर: कारण कमी दाबाच्या भागाकडे हवेचा प्रवाह होतो, आणि पृथ्वीच्या परिभ्रमणामुळे त्या वार्‍यांना चक्राकार दिशा मिळते.

4. आवर्त वाऱ्यांची कारणे व परिणाम लिहा.
कारणे:

• कमी हवेचा दाब असलेल्या भागात सभोवतालच्या भागातून हवा वाहून येते.
• पृथ्वीच्या परिभ्रमणामुळे वाऱ्यांना चक्री गती मिळते.

परिणाम:

मुसळधार पाऊस, सोसाट्याचा वारा आणि पूर येऊ शकतो.
शेती आणि इतर संपत्तीचे मोठे नुकसान होते.
काही वेळा वीज पुरवठा आणि वाहतूक व्यवस्थेवर परिणाम होतो.