Notes For All Chapters – बालभारती Class 7
१. श्रावणमासाचा परिचय:
- श्रावण महिना हा पावसाळ्यातील एक महत्त्वाचा महिना आहे.
- या महिन्यात निसर्ग सर्वत्र हिरवीगार दिसतो.
- पाऊस आणि ऊन यांचा खेळ सतत सुरू असतो.
२. निसर्गाचे वर्णन:
- झाडे हिरवीगार होऊन सुंदर दिसतात.
- आकाशात इंद्रधनुष्याचे गोफ विणल्यासारखे वाटते.
- झाडांच्या शेंड्यावर कोवळे ऊन पडते, ज्यामुळे दृश्य अधिक सुंदर दिसते.
- हरिणं पाडसांसह कुरणात बागडत असतात.
- पक्षी भिजलेले पंख सावरताना दिसतात.
- गाई, बैल कुरणात चरत असतात आणि गुराखी गाणी म्हणत फिरतात.
३. फुलांचा सुगंध आणि उत्सव:
- केवडा, चंपक, पारिजात यासारखी फुलं फुलतात आणि सृष्टीला सुगंधित करतात.
- मुली फुलं वेचून माळ तयार करतात.
- सगळीकडे आनंददायी वातावरण असते.
४. कवितेत आलेली महत्त्वाची वर्णने:
- क्षणात पाऊस येतो आणि क्षणात ऊन पडते.
- सायंकाळच्या वेळेस आकाश सुंदर संध्यारंगांनी रंगलेले दिसते.
- पावसाच्या सरांमुळे सृष्टी ताजीतवानी होते.
५. श्रावण महिन्याची वैशिष्ट्ये:
- सृष्टीचे सौंदर्य: पावसामुळे सृष्टीत नवचैतन्य येते.
- फुलांचा महिमा: फुलांच्या सुवासाने सारा परिसर दरवळतो.
- धार्मिक आणि आनंददायी वातावरण: लोक मंदिरांमध्ये जातात, फुलांच्या माळा वाहतात, आणि श्रावण गीतांचा आनंद घेतात.
६. कवी बालकवी यांची वैशिष्ट्ये:
- बालकवी (त्र्यंबक बापूजी ठोमरे) हे निसर्गकवी म्हणून प्रसिद्ध आहेत.
- त्यांच्या कवितांमध्ये निसर्गाच्या सौंदर्याचे जिवंत वर्णन आढळते.
- ‘बालकवींची कविता’ हा त्यांचा प्रसिद्ध काव्यसंग्रह आहे.
७. कवितेतील महत्त्वाचे मुद्दे:
- पावसाळ्यात सृष्टी हिरवीगार होते.
- पाऊस, ऊन, आणि इंद्रधनुष्य यांचा खेळ निसर्गाला देखणा बनवतो.
- जनावरं आणि पक्ष्यांचं नैसर्गिक जीवन कवितेत सुरेखपणे मांडलं आहे.
- फुलांचा सुवास आणि मुलींची फुलं वेचण्याची लगबग आनंददायी वातावरण निर्माण करते.
८. मुख्य शब्दसंग्रह:
- इंद्रधनुष्य: पावसाळ्यात दिसणारा रंगीबेरंगी कमान.
- संध्याराग: सायंकाळच्या वेळी आकाशातील रंगसंगती.
- हरिण: पावसाळ्यात कुरणात बागडणारे प्राणी.
- बलाकमाला: आकाशात उडणाऱ्या पक्ष्यांचा समूह.
- सुर्वणचंपक: सुवासिक फुलं जी श्रावणात फुलतात.
९. श्रावण आणि वैशाख यांतील फरक:
वैशिष्ट्ये | श्रावण महिना | वैशाख महिना |
---|---|---|
पाऊस | पावसाळी महिना | उन्हाळ्याचा महिना |
सृष्टीचा रंग | हिरवीगार | कोरडी आणि रखरखीत |
सण-उत्सव | पावसाळी सण | उन्हाळ्याचे सण |
वातावरण | थंडगार आणि ओलसर | उष्ण आणि गरम |
१०. कवितेतील प्रमुख ओळींचा भावार्थ:
- श्रावणमासी हर्ष मानसी हिरवळ दाटे चोहिकडे: पावसामुळे सृष्टी आनंदाने भरून जाते.
- क्षणात येते सरसर शिरवे क्षणात फिरुनी ऊन पडे: पावसाळ्यातील पावसाचा आणि उन्हाचा खेळ.
- सुंदर हरिणी हिरव्या कुरणी निजबाळांसह बागडती: हरिणं आपल्या पाडसांसह कुरणात बागडत असतात, हा दृश्य मनाला आनंद देतो.
११. उपक्रम:
- बालकवींच्या आणखी निसर्गकविता शोधून वाचणे.
- कवितेतील शब्दांवर आधारित नवीन शब्द तयार करणे.
- श्रावण महिन्यातील निसर्ग निरीक्षण करणे आणि अनुभव लिहिणे.
Leave a Reply