Notes For All Chapters – बालभारती Class 7
लेखक परिचय: दत्तात्रय विरकर (१९६५) यांनी कथा व कवितांद्वारे ग्रामीण भागातील वास्तववादी जीवन उलगडून दाखवले आहे. त्यांच्या “तोडणी” व “वाटणी” या कथांमध्ये ऊसतोडणी कामगारांच्या समस्या आणि जीवनाचा वेध घेतला आहे.
कथेचा विस्तृत सारांश:
1. कथानकाची पार्श्वभूमी:
- ही कथा ऊसतोडणीसाठी स्थलांतरित झालेल्या एका कुटुंबाच्या जीवनावर आधारित आहे.
- ऊसतोडणी मजुरांचे हाल, त्यांची आर्थिक परिस्थिती, आणि त्यातून निर्माण होणारे जीवनाचे संघर्ष कथेच्या माध्यमातून प्रभावीपणे व्यक्त झाले आहेत.
2. मुख्य पात्रे:
- वसंत: शिक्षणाची तळमळ असलेला ऊसतोडणी कामगाराचा मुलगा.
- मीरा: वसंताची बहीण, जिच्या शिक्षणावरही परिस्थितीमुळे मर्यादा आल्या आहेत.
- तारा: वसंताची आई, जी मुलांच्या शिक्षणाबाबत आग्रही आहे.
- शंकर: वसंताचा वडील, जो कुटुंबासाठी कष्ट करत असतो पण परिस्थितीमुळे मुलांचे शिक्षण सोडावे लागते.
3. घडामोडींचा क्रम:
- मजूर कुटुंब गाव सोडून परक्या ठिकाणी स्थलांतर करते.
- ऊसतोडणीच्या कामात संपूर्ण कुटुंब सहभागी होते, पण वसंताच्या मनात शाळेची ओढ आहे.
- वसंताला रस्त्यावर “तमसो मा ज्योतिर्गमय” हे वाक्य सापडते आणि तो त्याचा अर्थ समजून घेतो.
- आई तारा आणि शेजारी लक्ष्मी वसंताच्या शिक्षणासाठी शंकरला पटवून देतात.
- अखेरीस वसंताला शाळेत जाण्याची परवानगी मिळते.
4. शेवटचा संदेश:
- शिक्षणामुळे अज्ञानरूपी अंधकार दूर होतो आणि जीवनात प्रगतीचा प्रकाश येतो.
प्रमुख मुद्दे:
1. ऊसतोडणी मजुरांचे जीवन:
- मजुरांना दुसऱ्या गावात स्थलांतर करावे लागते.
- त्यांच्या राहणीमानाची सोय अत्यंत साधी व तात्पुरती असते.
- त्यांची दिवसाची सुरुवात कष्टाने होते आणि दिवसभर ऊस तोडणे हा त्यांच्या उपजीविकेचा मुख्य आधार असतो.
2. शिक्षणाविषयीची ओढ:
- वसंताच्या मनात शिक्षण घेण्याची तीव्र इच्छा असूनही तो परिस्थितीमुळे शाळेत जाऊ शकत नाही.
- “तमसो मा ज्योतिर्गमय” या वाक्याचा अर्थ त्याला शिक्षणाचे महत्त्व पटवून देतो.
3. संघर्ष आणि बदल:
- वसंताची आई आणि शेजारीण लक्ष्मी वसंताच्या शिक्षणासाठी शंकरला पटवतात.
- शेवटी वसंताला शाळेत जाण्याची परवानगी मिळते, आणि त्याच्या शिक्षणाचा प्रवास सुरू होतो.
4. “तमसो मा ज्योतिर्गमय” चा अर्थ:
- अंधारातून प्रकाशाकडे जाणे म्हणजे अज्ञान दूर करून ज्ञान प्राप्त करणे.
- शिक्षणामुळे जीवनात स्थिरता आणि उन्नती साधता येते.
शब्दावली:
ऊसतोडणी: ऊस तोडण्याचे काम करणारे मजूर.
तमसो मा ज्योतिर्गमय: अंधारातून प्रकाशाकडे जाण्याचा संदेश देणारे संस्कृत वाक्य.
मोळी: ऊस बांधण्याचा गट.
साळा: शाळा (ग्रामीण बोलीतील शब्द).
Leave a Reply