मराठी “बालभारती” Notes Chapter 20 विचारधन Class 7 Balbharati Maharashtra Board Marathi Medium

Notes For All Chapters – बालभारती Class 7

महर्षी धोंडो केशव कर्वे (अण्णासाहेब कर्वे)

परिचय:

• अण्णासाहेब कर्वे हे प्रसिद्ध समाजसुधारक होते.
• त्यांनी स्त्रियांच्या शिक्षणासाठी अतुलनीय कार्य केले.
• हिंगणे स्त्रीशिक्षण संस्था आणि एस.एन.डी.टी. महिला विद्यापीठ या त्यांच्या प्रयत्नांनी स्थापन झाल्या.
• भारत सरकारने त्यांच्या समाजसेवेचा गौरव करत त्यांना भारत रत्न पुरस्कार दिला.

महत्त्वाचे विचार:

1. स्वतंत्र विचार:
   • विद्यार्थी-विद्यार्थिनींनी स्वतंत्र विचार करायला शिकले पाहिजे.
   • स्वतःच्या विचारांचा अधिकार आहे तसेच इतरांच्या विचारांचा आदर करणे गरजेचे आहे.
2. मनाचा समतोल:
   • कोणत्याही परिस्थितीत मनाचा समतोल राखला पाहिजे.
   • समतोल बिघडल्याने मोठे अनर्थ होतात.
   • भावनांवर नियंत्रण ठेवून धैर्याने कार्य करणाऱ्यांनीच स्वराज्य टिकवू शकतो.
3. समतेचे तत्त्व:
   • भेदाभेद न मानणारी, समतेचा आदर करणारी माणसेच देशाच्या उद्धारासाठी गरजेची आहेत.

नामदार गोपाळ कृष्ण गोखले

परिचय:

• लोकमान्य टिळकांचे समकालीन आणि उदारमतवादी नेते होते.
• त्यांनी ‘सर्व्हंट्स ऑफ इंडिया सोसायटी’ स्थापन केली.
• ही संस्था सध्या भारत सेवक समाज या नावाने ओळखली जाते.
• महात्मा गांधींनी गोखल्यांना आपला गुरु मानले.

महत्त्वाचे विचार:

1. देशभक्ती आणि ऐक्य:
   • देशातील चारही कोपऱ्यांत ऐक्य आणि देशभक्ती पसरवणाऱ्या कार्यकर्त्यांची गरज आहे.
   • देशप्रेम एवढे उत्कट हवे की कोणताही त्याग आनंदाने करता आला पाहिजे.
2. कामावर भर:
   • फक्त बोलण्यापेक्षा काम करणे महत्त्वाचे आहे.
   • समाजाच्या उन्नतीसाठी राष्ट्रीय चारित्र्य, शिस्त, आणि स्वार्थत्याग आवश्यक आहे.
3. सर्वांगीण विकास:
   • धर्म आणि पंथांमध्ये अडकून न राहता समाजाच्या विकासावर भर द्यावा.
   • नैतिक सामर्थ्य वाढवणे आणि संकुचित भावना सोडणे आवश्यक आहे.
4. राष्ट्र उभारणी:
   • राष्ट्र उभारणीसाठी संपूर्ण आयुष्य द्यावे लागते.
   • आपण खत होऊन भावी पिढीला उन्नतीसाठी मदत केली पाहिजे.