प्रकाश व छायानिर्मिती
स्वाध्याय
1. रिकाम्या जागी योग्य शब्द निवडा.
1 : प्रकाशाचे नैसर्गिक उगमस्थान __________ आहे.
उत्तर: सूर्य
2 : __________ हे प्रकाशाचे कृत्रिम उगमस्थान आहेत.
उत्तर: मेणबत्ती, विजेरी, ट्यूबलाईट
3 : लोलकातून सूर्यप्रकाश गेल्यावर तो __________ रंगात विभागतो.
उत्तर: सात
4 : सूचिखिद्र प्रतिमाग्राहकामध्ये मिळणारी प्रतिमा __________ असते.
उत्तर: उलटी
5 : छायेची निर्मिती प्रकाश स्रोताच्या मार्गामध्ये __________ वस्तू आल्यामुळे होते.
उत्तर: अपारदर्शक
6 : प्रकाश स्रोताच्या मार्गामध्ये __________ वस्तू आली, की त्यातून प्रकाश __________ जातो.
उत्तर: पारदर्शक, आरपार
2. खालीलपैकी प्रत्येक वस्तू दीप्तिहीन किंवा दीप्तीमान आहे ते लिहा.
| वस्तू | दीप्तिमान / दीप्तिहीन |
|---|---|
| पुस्तक | दीप्तिहीन |
| पेटलेली मेणबत्ती | दीप्तिमान |
| मेणकापड | दीप्तिहीन |
| पेन्सिल | दीप्तिहीन |
| पेन | दीप्तिहीन |
टीप:
- दीप्तिमान वस्तू स्वतः प्रकाश निर्माण करतात (उदा. सूर्य, बल्ब, पेटलेली मेणबत्ती).
- दीप्तिहीन वस्तू स्वतः प्रकाश निर्माण करत नाहीत, परंतु त्यावर पडलेला प्रकाश परावर्तित करून दिसतात.
3. “सांगा मी कोणाशी जोडी लावू?” – योग्य जोड्या लावा:
| गट अ | गट ब |
|---|---|
| आरसा | उलट प्रतिमा |
| काजवा | दीप्तिमान |
| सूचिखिद्र प्रतिमाग्राहक | परावर्तन |
| चंद्र | दीप्तिहीन |
4. खालील प्रश्नांची उत्तरे लिहा:
1 : छाया निर्मितीसाठी कोणकोणत्या बाबी आवश्यक असतात?
उत्तर: छाया तयार होण्यासाठी प्रकाश स्रोत, अपारदर्शक वस्तू आणि पडदा आवश्यक असतो.
2 : वस्तू केव्हा दिसते?
उत्तर: वस्तूवर प्रकाश पडून तो परावर्तित झाल्यावरच आपल्याला ती दिसते.
3 : छाया म्हणजे काय?
उत्तर: प्रकाशाच्या मार्गात अपारदर्शक वस्तू आल्यास ती वस्तू जिथे प्रकाश अडवते, तिथे गडद भाग तयार होतो, यालाच छाया म्हणतात.
Leave a Reply